Buitengebied: Regionaal Bedrijventerrein Werkendam

1.4.1 M.e.r.-plicht: Passende beoordeling

Voor plannen, zoals een bestemmingsplan, waarvoor een Passende Beoordeling in het kader van Natura 2000 nodig is, is het automatisch verplicht om de procedure van de milieueffectrapportage te doorlopen (m.e.r.-plicht). Het plangebied voor het RBT grenst aan gebieden die deel uitmaken van het Natura 2000-gebied Biesbosch. Daarom is een zogenoemde Voortoets uitgevoerd (ARCADIS, 2011): een eerste oriënterend onderzoek waarin is onderzocht of significante effecten op kwalificerende natuurwaarden uit oogpunt van de instandhoudingsdoelstellingen voor dit gebied op voorhand waren uit te sluiten. Voor veel kwalificerende waarden bleek dat inderdaad het geval. Maar voor een aantal kwalificerende waarden waren significante effecten op voorhand nog niet uit te sluiten:

• Voor diverse habitattypen waren permanente effecten als gevolg van een toename van de stikstofdepositie nog niet uit te sluiten. Deze toename van de stikstofdepositie kan ontstaan door de verkeersaantrekkende werking van het RBT en de uitstoot van bedrijven die zich mogelijk vestigen op het RBT.
• Voor de Meervleermuis waren tijdelijke en permanente effecten als gevolg van de uitstraling van verlichting van het RBT naar het Natura 2000 nog niet uit te sluiten.

Daarmee is in het kader van de Natuurbeschermingswet een aanvullende toetsing in de vorm van een passende beoordeling gekoppeld aan het bestemmingsplan verplicht. En is vervolgens ook sprake van een m.e.r.-plicht voor het bestemmingsplan.

1.4.2 M.e.r.-plicht: categorieën Besluit m.e.r.

Afgezien van deze reden voor de m.e.r.-plicht zijn er nog twee mogelijke 'ingangen' voor een m.e.r.-plicht gekoppeld aan het bestemmingsplan voor het RBT:

• 1. De aanleg van een industrieterrein is als activiteit opgenomen in het wettelijke Besluit m.e.r. (onderdeel D van de bijlage, categorie 11.3). Dit betekent dat het bevoegd gezag, in dit geval de gemeente, moet beoordelen of sprake kan zijn van belangrijke nadelige gevolgen voor het milieu (bij een oppervlakte van 75 hectare of meer moet hiervoor dan een korte procedure worden doorlopen, maar dat is voor het RBT dus niet nodig). De hiervoor beschreven mogelijke significante effecten op het Natura 2000-gebied Biesbosch kunnen worden gezien als mogelijke belangrijke nadelige gevolgen voor het milieu waarmee ook vanuit deze ingang om de zelfde reden sprake is van m.e.r.-plicht.
• 2. Het bestemmingsplan kan kaderstellend zijn voor toekomstige m.e.r.-plichtige bedrijven die zich op het RBT vestigen en om die reden m.e.r.-plichtig zijn.

Verder is ook de wijziging van een autoweg opgenomen als activiteit in het besluit m.e.r. (onderdeel D van de bijlage, categorie 1.1). De voorgenomen opwaardering van de bestaande Grotewaardweg ter ontsluiting van het RBT (zie verder hoofdstuk 3 van deze toelichting) valt hier echter niet onder. Het Besluit m.e.r. verstaat onder een 'autoweg' een "voor autoverkeer bestemde weg die alleen toegankelijk is via knooppunten of door verkeerslichten geregelde kruispunten (VRI's) en waarop het in het bijzonder is verboden te stoppen en te parkeren". De essentie van deze definitie is dat het moet gaan om een hogere orde weg uitgaande van de duurzaam veilige categorisering. Dit betekent dus een stroomweg of gebiedsontsluitingsweg en geen erftoegangsweg. Bij de Grotewaardweg is na opwaardering echter wel sprake van directe erfontsluiting en van een gelijkwaardige kruising met een bestaande weg in het gebied zonder verkeerslichten. Daarmee wordt niet voldaan aan de definitie van autoweg en daarmee is via deze route geen sprake van m.e.r.-plicht.

1.4.3 De doorlopen procedure

Doel van de m.e.r. is om de milieueffecten in beeld te brengen bij de besluitvorming over dit bestemmingsplan voor het RBT te Werkendam. M.e.r. is een procedure die bestaat uit een aantal verschillende stappen. Gekoppeld aan de voorbereiding van dit bestemmingsplan is de zogenoemde uitgebreide m.e.r.-procedure doorlopen (de beperkte procedure geldt alleen voor milieuvergunningen zonder Passende Beoordeling).

De eerste fase van de m.e.r.-procedure stond in het teken van het afbakenen en vaststellen van de beoogde aanpak van het op te stellen milieueffectrapport (MER) en de communicatie hierover met de betrokken bestuursorganen en andere belanghebbenden. De gemeente Werkendam heeft daartoe de notitie 'Reikwijdte en Detailniveau m.e.r. bestemmingsplan Buitengebied: Regionaal Bedrijventerrein Werkendam' opgesteld (6 maart 2012). Hierin zijn drie inrichtingsvarianten voor het RBT ontwikkeld. De notitie heeft van 4 mei tot en met 14 juni 2012 ter inzage gelegen bij het Servicecentrum van het gemeentehuis. Tevens is een inloopbijeenkomst gehouden op het gemeentehuis van Werkendam op 31 mei 2012. In dezelfde periode heeft de gemeente Werkendam de notitie gebruikt voor de raadpleging van de bij de voorbereiding van het bestemmingsplan betrokken organisaties en overheden. Vanuit belanghebbenden zijn geen zienswijzen en reacties gekomen op de voorgenomen aanpak zoals beschreven in de Notitie Reikwijdte en Detailniveau.

Conform de voorgenomen aanpak zijn de milieuonderzoeken uitgevoerd en is het MER opgesteld (opgenomen in Bijlage 1), waarbij de drie inrichtingsvarianten zijn onderzocht en beoordeeld. Op 25 juni 2013 heeft de gemeenteraad, mede op basis van informatie uit het MER, de voorkeursinrichting van het RBT vastgesteld. De voorkeursinrichting is vervolgens verder uitgewerkt in een stedenbouwkundig plan (opgenomen in Bijlage 2), waarbij rekening is gehouden met de in het MER beschreven milieueffecten. Dit stedenbouwkundige plan vormt de basis voor dit bestemmingsplan.

2.4.1 Verordening Ruimte 2014

In de Verordening staan onderwerpen uit de provinciale structuurvisie, waarbij is aangegeven welke belangen de provincie wil behartigen en hoe ze dat wil doen. Deze verordening bestaat uit kaartmateriaal en regels waarmee gemeenten rekening moeten houden bij het opstellen van ruimtelijke plannen. De verordening bevat regels voor:

• Stedelijke ontwikkeling;
• Ecologische hoofdstructuur & groenblauwe mantel;
• Water;
• Agrarisch gebied, intensieve veehouderij en glastuinbouw;
• Cultuurhistorie;
• Niet agrarische activiteiten buiten stedelijk gebied.

De verordening bevat in hoofdzaak instructieregels. Gemeenten dienen deze regels bij het opstellen van bestemmingsplannen, wijzigings- of uitwerkingsplannen, beheersverordeningen en omgevingsvergunningen waarbij wordt afgeweken van een bestemmingsplan in acht te nemen.

Het plangebied is op de kaart aangeduid als 'Regionaal bedrijventerrein'.

Afbeelding 2: Stedelijke Ontwikkeling (Verordening Ruimte)

In Titel 2.13 van het Besluit algemene regels ruimtelijke ordening (Barro, wijziging Stb. 2012, 388) heeft het Rijk een grondslag gegeven om de aangewezen of aan te wijzen erfgoederen van uitzonderlijke universele waarde te beschermen. In de provincie Noord-Brabant gaat het om de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Het plangebied ligt binnen de begrenzing van de Nieuwe Hollandse Waterlinie zoals opgenomen op de kaart bij de Verordening. Afbeelding 3: Kaart Cultuurhistorie behorend bij de Verordening Ruimte

In Artikel 23 van de Verordening zijn enkele globale regels opgenomen die gemeenten bij hun ruimtelijke planvorming in acht dienen te nemen. De kernkwaliteiten van de Nieuwe Hollandse Waterlinie zijn de samenhang van forten, dijken, kaden en inundatiekommen, het groene en overwegend rustige karakter en de openheid.

Een bestemmingsplan ter plaatse van de aanduiding Nieuwe Hollandse Waterlinie dient mede gericht te zijn op behoud, herstel of duurzame ontwikkeling van de kernkwaliteiten van de onderscheiden gebieden en regels te stellen ter bescherming van de kernkwaliteiten van de onderscheiden gebieden. In paragraaf 3.1 is een beschrijving opgenomen van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. In paragraaf 3.5.3 wordt ingegaan op de wijze waarop in het stedenbouwkundig plan rekening is gehouden met de inrichting/inpassing van het RBT nabij de Nieuwe Hollandse Waterlinie. In de regels zijn de ruimtelijk relevante beeldkwaliteitseisen zoals opgenomen in het stedenbouwkundig plan verwerkt. Zie ook paragrafen 3.5.3 en 5.4.

3.3.1 Toetsing aan duurzaamheidsladder

In de Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte (SVIR) is de ladder voor duurzame verstedelijking geïntroduceerd. De ladder is per 1 oktober 2012 ook als procesvereiste opgenomen in het Besluit ruimtelijke ordening (Bro). Dat betekent dat overheden nieuwe stedelijke ontwikkelingen moeten motiveren met oog voor de onderliggende vraag in de regio, de beschikbare ruimte binnen het bestaande stedelijke gebied en een multimodale ontsluiting.

De ladder kent de volgende drie stappen:

• 1. Behoefte: voorziet de voorgenomen stedelijke ontwikkeling in een actuele, regionale (kwantitatieve of kwalitatieve) behoefte waarin nog niet elders in de regio is voorzien? Gebruik de reeds voor de functie beschikbare ruimte (evt. door herstructurering);
• 2. Binnen- of buitenstedelijk: indien er sprake is van een actuele regionale behoefte, dan moet worden beoordeeld of deze in bestaand stedelijk gebied van de betreffende regio kan worden gerealiseerd, eventueel door benutting van beschikbare gronden, herontwikkeling of transformatie van bestaande locaties.
• 3. Bereikbaarheid met meerdere modaliteiten: indien gekozen moet worden voor een locatie buiten het stedelijke gebied, dan gaat de voorkeur uit naar een plek die (in de toekomst) bereikbaar is via verschillende vervoerswijzen.

In hoeverre de ontwikkeling van RBT bijdraagt aan de stappen in de duurzaamheidsladder is beschreven in onderstaande paragrafen.

3.3.2 Extra benodigde ruimte in verband met regionale behoefte

Om het nut en de noodzaak van het RBT nader inzichtelijk te maken is door de Stec Groep BV een marktonderzoek (augustus 2012) uitgevoerd. In dit marktonderzoek is de vraag naar nieuw bedrijventerrein van bedrijven van buiten de regio expliciet buiten beschouwing gelaten. Dit is gedaan omdat het terrein primair bedoeld is voor de opvang van bestaande bedrijven in het Land van Heusden en Altena, ook al mag er een zekere vraag van buiten de regio verwacht worden.

Uit het marktonderzoek blijkt dat de totale marktvraag naar nieuw bedrijventerrein in het Land van Heusden en Altena tot en met 2025 op 35 tot 46 hectare ligt. Dit komt neer op een vraag van ongeveer 2,5 tot 3,5 hectare per jaar. Hiervan wordt circa 50 tot 60% op het RBT geaccommodeerd (opvang van regionale bedrijven met een ruimtebehoefte boven 5000 m2) en de rest op de subregionale bedrijventerreinen. Dit komt neer op een omvang tussen 17,5 tot 27,5 hectare tot 2025. Ook voor de periode na 2025 is op basis van een extrapolatie van de gemaakte berekeningen de geïndiceerde verwachte totale vraag in beeld gebracht. Voor het gehele Land van Heusden en Altena komt de vraag dan uit op 11 tot 18 hectare. Hiervan kan 50 tot 60% aan het RBT worden toegerekend waardoor de vraag na 2025 hier uitkomt op 6 tot 10 hectare.

Als gevolg van de dalende markvraag door de huidige neergaande conjunctuur bedraagt het uitgiftetempo in het Land van Heusden en Altena van de laatste 5 jaar (2007 - 2011) 1,8 hectare per jaar. Over een periode van 10 jaar bezien (2001 – 2011) is dat 2,6 hectare per jaar. Dit heeft tot gevolg dat de aanvankelijke voorziene uitgifte tot 2025 over een langere periode dient te worden uitgesmeerd uitgaande van de huidige lage conjunctuur.

De omvang van het totale terrein bedraagt circa 45 hectare bruto. Uitgangspunt is fasering van dit totaal in twee bestemmingsplannen. Het eerste (onderhavige) bestemmingsplan dat wordt voorbereid, behelst een bruto omvang van 20 hectare. Circa 70%, 14 hectare, daarvan is als uitgeefbaar terrein beschikbaar. Die oppervlakte is voorzien gedurende de looptijd van het bestemmingsplan (10 jaar). De planning is dat het bestemmingsplan eind 2014 wordt vastgesteld, als gevolg waarvan er tot 2025 voldoende hectaren bedrijventerrein beschikbaar zijn. Na 2020 is er nog 19 ha beschikbaar voor alleen RBT. Dit levert in totaal 51 ha op volgens de planning van het Regionaal Ruimtelijk Overleg (RRO). De planning van het Regionaal Ontwikkelings Bedrijf past dus prima binnen de RRO-afspraken, sterker nog, zij is voorzichter qua uitgiftetempo. Dit uitgiftetempo voldoet (mede blijkens de beantwoording van Statenvragen bij brief van 26 augustus 2014 door GS) aan het provinciale beleid en houdt ook rekening met de neergaande conjunctuur. De dimensionering van het terrein is daarmee in overeenstemming met een reële behoefteraming. De actuele en toekomstige marktvraag blijft gemonitord worden.

In mei 2014 heeft Deloitte een rapportage 'Analyse grondexploitatie ROB Land van Heusden en Altena' opgesteld, waarin onder andere de aannemelijkheid en onderbouwing van de grondexploitatieberekeningen voor RBT en de daarbij behorende risicoanalyse is geanalyseerd. Geconcludeerd is dat de 'value drivers' Programma, Planning van de afzet en Prijs van de kavels, zijn onderbouwd met marktonderzoeken. Ook de kostenkant en de gehanteerde parameters van de grondexploitatie zijn onderbouwd waarbij eventuele afwijkingen voldoende zijn toegelicht of verklaard door het ROB. De onderbouwing van de grondexploitatie is dan ook aannemelijk geacht en de gehanteerde ramingen sluiten hierop aan.

Inmiddels hebben diverse bedrijven zich gemeld voor een perceel op het RBT. Hieronder een overzicht van het aantal ingeschreven bedrijven per mei 2014:

• 2 transportbedrijven
• 5 productiebedrijven
• 2 handelsbedrijven
• 2 dienstverlening

3.3.3 Afweging binnen- en/of buitenstedelijk

Het regionale bedrijventerrein is bedoeld is voor de grotere en zwaardere bedrijven

(> 5.000 m2) waarvoor in het bestaand stedelijk gebied nauwelijks beschikbare locaties zijn.

Stec groep BV en Arcadis hebben op 21 maart 2011 in samenwerking met de Brabantse Ontwikkelings Maatschappij NV (BOM) en de drie gemeenten in het Land van Heusden en Altena een herstructureringsprogramma opgesteld voor bedrijventerreinen in het Land van Heusden en Altena. Dit programma vloeit voort uit een samenwerkingsovereenkomst (SOK) die de gemeenten met de BOM/BHB (Brabantse Herstructureringsmaatschappij voor Bedrijventerreinen) op 10 mei 2010 hebben gesloten. In deze SOK zijn afspraken gemaakt over de gezamenlijk op te pakken herstructureringsopgave en de oprichting van een herstructureringsfonds.

Na een selectie is de planvorming voor 3 herstructureringsprojecten opgepakt. Deze projecten zijn gelegen op de bedrijventerreinen:

• Bagijnhof te Veen: Herinrichting en uitgifte nieuwe bedrijfskavels. Te realiseren in
• 2013;
• Rietdijk te Giessen: Reactivering braakliggende kavels. Gestart in 2012;
• Beatrixhaven/Biesboschhaven te Werkendam: Bevordering watergebonden bedrijvigheid. Lopend 2012-2014.

Belangrijke conclusie van het onderzoek naar de herstructureringsopgave is dat deze beperkt is. Het accent in de herstructureringsopgave ligt op kleinschalige facelifts en lichte revitaliseringen in de openbare ruimte om zo het gros van de terreinen weer richting het gewenste kwaliteitsniveau te krijgen.

Binnen de bestaande terreinen kan de benodigde ruimtevraag waartoe het RBT wordt opgericht (kavels > 5000m2) niet worden gevonden. Nu blijkt dat herstructurering en verhoging van de ruimteproductiviteit van bestaande bedrijventerreinen niet voldoet aan de ruimtevraag voor het RBT is gekozen voor een locatie die aansluit op verstedelijkt gebied en bestaande grotere bedrijvenlocaties.

3.3.4 Bereikbaarheid met meerdere modaliteiten

De locatie van het RBT is bereikbaar met auto en fiets. De ontsluiting van autoverkeer vindt voornamelijk plaats via de Grotewaardweg en De Dijkgraaf den Dekkerweg naar de A27. De wens is dat in de toekomst een pendelbus gaat rijden tussen RBT en transferium 'de Tol' tussen Werkendam en Sleeuwijk. Dit zou opgepakt kunnen worden door de bedrijven zelf, bijvoorbeeld via parkmanagement.

3.4.1 Provinciaal beleid

De provincie Noord-Brabant heeft in 2002 in het streekplan als beleid geformuleerd dat het vergroten van kleine kernen in het landelijk gebied door middel van uitbreiding of de realisatie van nieuwe bedrijventerreinen bij die kleine kernen niet langer wenselijk is. Bedrijven die op de huidige locatie uit hun jasje groeien, moeten in beginsel verplaatsen naar de stedelijke regio. Hierdoor wordt een onnodige aantasting van het buitengebied voorkomen.

Het Land van Heusden en Altena ligt relatief ver verwijderd van de stedelijke regio. Daarom heeft de provincie aangegeven dat bij wijze van uitzondering in dit gebied de opvang van eigen bedrijven met een behoefte boven 5000 m2 nog mogelijk is. Echter, onder voorwaarde dat dit plaatsvindt op een Regionaal Bedrijventerrein (RBT) dat door de drie gemeenten gezamenlijk wordt ontwikkeld. Een bundeling van bedrijvigheid in een regionaal bedrijventerrein is onder andere vanuit het oogpunt van milieu wenselijk, want levert compactheid op, efficiënt ruimtegebruik, bundeling en concentratie van verkeersstromen en een beperking van de invloed op het open landschap.

Afbeelding 2 in paragraaf 2.4.1 geeft de ligging weer van het gebied waar een regionaal bedrijventerrein volgens provinciaal beleid (Verordening 2014) afweegbaar is.

Naast het RBT is het noodzakelijk om op kortere termijn te voorzien in aanvullende ruimte voor bedrijven tot 5000 m². Hiertoe worden de bestaande bedrijventerreinen Rietdijk, Veensesteeg en Bruine Kilhaven afgerond. Dit worden ook wel de subregionale bedrijventerreinen genoemd. In de kern Werkendam wordt het bedrijventerrein Bruine Kilhaven V op dit moment uitgegeven. Met het RBT samen zijn deze subregionale terreinen ondergebracht in het Regionale Ontwikkelings Bedrijf Bedrijventerreinen (ROB Bedrijventerreinen).

 

3.4.2 Structuurvisie Land van Heusden en Altena

Op 25 juni 2013 is de "Structuurvisie Land van Heusden en Altena" vastgesteld. In deze Structuurvisie hebben de gemeentebesturen van de gemeenten Aalburg, Werkendam en Woudrichem de hoofdlijnen vastgelegd van het door hen gewenste ruimtelijke beleid richting 2025.

Economie - bedrijventerreinen

Het bedrijventerreinenbeleid vormt een van de belangrijke aandachtspunten van het thema "Economie" uit de Structuurvisie, met daarin een gelaagdheid van lokaal gebonden terreinen, sub-regionale terreinen (Veensesteeg Noord Aalburg, Bruine Kilhaven V Werkendam, Giessen Woudrichem) en het in ontwikkeling zijnde regionaal bedrijventerrein, voorziet adequaat in de marktvraag richting 2025. Het verder uitbreiden van lokale bedrijventerreinen is niet aan de orde. De hiervoor aangeduide gelaagdheid van terreinaanbod maakt het namelijk mogelijk steeds op het juiste schaalniveau de fysieke ruimte te bieden voor (vaak al gevestigde) bedrijven met een uitbreidingsbehoefte. Schaalvergroting op een lokaal bedrijventerrein is, als dat niet meer op de huidige bedrijfskavel kan, alleen mogelijk door het combineren van meerdere kavels. Verplaatsing van lokale bedrijven naar het Regionaal Bedrijventerrein, kan leiden tot het vrijkomen van de huidige locatie. Als leegstand of verloedering dreigt, zullen de gemeenten herontwikkelmogelijkheden waar mogelijk publiekrechtelijk proberen te vergroten. Wanneer actieve interventie gewenst is, zal samen met de BOM naar een oplossing worden gezocht.

Regionale ruimte voor doorontwikkeling van bedrijven - (Sub)regionale bedrijventerreinen

Daar waar mogelijk zullen bedrijven in staat worden gesteld zich verder te ontwikkelen. Niet in alle gevallen zal dat op de huidige locatie of in de huidige kern mogelijk zijn. Fysieke beperkingen (beschikbare ruimte), externe effecten (geluid, stof, geur, risico's) en/of verkeersbelasting kunnen aan doorontwikkeling op de huidige locatie beperkingen opleggen. Het verder uitbreiden van lokale bedrijventerreinen is in de regio niet aan de orde. Schaalvergroting kan daarmee alleen plaatsvinden door het combineren van meerdere kavels tot één kavel, uiteraard binnen de regels aangaande categorie en milieuhinder zoals opgenomen is in de verschillende bestemmingsplannen. De regio vindt het van groot belang dat groeiende bedrijven toch in staat worden gesteld om binnen het Land van Heusden en Altena naar een geschikte locatie te verplaatsen. Daarom willen de gemeenten voor bedrijven die lokaal niet verder kunnen doorontwikkelen regionaal ruimte bieden. Daarvoor is in de eerste plaats het Regionale Bedrijventerrein (RBT) in ontwikkeling, primair bedoeld voor bedrijven met een ruimtevraag van meer dan 5.000 m². Uiteraard zullen er ook bedrijven van buiten de regio zijn die zelf, uit oogpunt van ondernemersontwikkeling, zullen kiezen voor een locatie op het RBT. Indien een vestiging op het RBT niet mogelijk of wenselijk is (bijvoorbeeld omdat de ruimtevraag onder de 5.000 m² blijft), dan heeft de regio nog drie subregionale bedrijventerreinen waar dergelijke bedrijven zich primair kunnen vestigen. Het gaat daarbij om de Veensesteeg (Aalburg), Bruine Kilhaven V (Werkendam) en de Rietdijk (Woudrichem).

Het beleid voor de bedrijventerreinen is nader uitgewerkt in de samenwerkingsovereenkomst regionale samenwerking en herstructurering bedrijventerreinen Land van Heusden en Altena 2010, het Herstructureringsprogramma Land van Heusden en Altena en Duurzaamheid bij bedrijventerreinen in het Land van Heusden en Altena 2011.

Aansluiting bij de kern Werkendam met het grootste areaal aan bedrijventerrein

De beoogde omvang van het regionale bedrijventerrein (totaal 45 ha bruto) sluit het beste aan bij de schaal en aard van het bestaande bedrijventerrein in de kern Werkendam (ca. 60 hectare Bruine Kilhaven I t/m V). De bestaande bedrijventerreinen in de gemeenten Woudrichem en Aalburg, respectievelijk de Veensesteeg en de Rietdijk, zijn kleinschaliger. Bij deze terreinen is als afronding nog enige groei denkbaar maar niet in de maat en schaal van het RBT. Alle terreinen liggen overigens in de nabijheid van een Natura 2000 gebied en zijn dus wat dat betreft niet onderscheidend.

Het RBT ligt nabij de Biesbosch. Bij de Rietdijk en Veensesteeg gaat het om het Pompveld (onderdeel van Natura 2000 gebied Loevestein, Pompveld en Kornse Boezem). Er wordt dus aangesloten bij de kern met het grootste areaal bestaand bedrijventerrein. Het bedrijventerrein wordt door middel van een dijk, een weg, groen en water afgescheiden van de woonkern van Werkendam.

Aansluiting op bestaande (regionale) weg-infrastructuur

Het bedrijvengebied te Werkendam ligt op korte afstand van de Rijksweg A27 en wordt ontsloten door de (op te waarderen) Grotewaardweg. Daarmee sluit het gebied goed aan op bestaande infrastructuur. De bedrijvengebieden in Woudrichem en Aalburg liggen op grotere afstand van de Rijksweg A27.

 

3.4.3 Besluitvorming locatiekeuze

Op basis van de hiervoor genoemde uitgangspunten hebben de drie raden van de gemeenten Aalburg, Werkendam en Woudrichem en het bestuur van het Waterschap een keuze gemaakt voor de locatie aansluitend aan het bedrijvengebied Bruine Kilhaven in Werkendam. Deze locatie voor het RBT is opgenomen in de Structuurvisie plus bij besluit van september 2004. Bij de totstandkoming van de Structuurvisie plus is ook de provincie nauw betrokken geweest. In het Uitwerkingsplan Wonen en Werken Land van Heusden en Altena van de provincie Noord-Brabant hebben Provinciale Staten ingestemd met de locatie en deze locatie overgenomen.

In het huidige ruimtelijke beleid van de provincie, zijnde de Structuurvisie en de Verordening Ruimte, is de locatie van het RBT in vervolg op het voorgaande beleid opgenomen.

Het gebied voor het regionaal bedrijventerrein zoals opgenomen in de Structuurvisie en het provinciale ruimtelijke beleid vormt de basis voor de begrenzing van het gebied dat onderzocht is in het MER. Het gebied in het MER is echter nader begrensd tot 45 ha bruto en bevindt zich aan de oostzijde. Aan deze oostzijde wordt het bedrijventerrein ontsloten en dus voorkomt de oostelijke locatie dat onnodige meters extra weg moeten worden gerealiseerd. Bovendien kan dan de aansluiting met het bestaande bedrijventerrein worden gemaakt. Daarnaast betreft het een geluidzoneringplichtig bedrijventerrein. Juist aan de westzijde van het bestaande bedrijventerrein bevinden zich veel bedrijfswoningen, waardoor ontwikkeling aan de westzijde juist zou betekenen dat er meerdere woningen worden belast. Verder heeft de precieze begrenzing van het RBT plaatsgevonden op basis van de vigerende grondpositie van de gemeente Werkendam (de beoogde gronden voor het RBT zijn in bezit van de gemeente Werkendam). Het verwerven van aangrenzende gronden in het gebied dat is aangeduid als regionaal bedrijventerrein is binnen de financiële randvoorwaarden van het RBT (gebaseerd op een gezonde exploitatie) niet mogelijk.

Fase 1 betreft de noordelijke helft van het RBT en is voorzien van 2014 tot 2024. Fase 2 betreft de zuidelijke helft en is voorzien voor de periode van 2024 tot 2034.

Voor de begrensde locatie (fase 1 en 2) zijn inrichtingsvarianten ontwikkeld waarvoor de effecten zijn onderzocht (zie hoofdstuk 5 van het MER en paragraaf 4.1 van het MER voor een overzicht van de beoordeling).

Op basis van de effectbeoordeling is de voorkeursinrichting op 25 juni 2013 door de Raad vastgesteld. Deze voorkeursinrichting vormt de basis voor voorliggend bestemmingsplan, zie verder paragraaf 3.5.

 

3.4.4 Andere mogelijkheden voor uitbreiding

In de Structuurvisie plus van 2004 is naast de locatie voor het RBT, westelijk aan het Steurgat, een mogelijke locatie voor een derde haven aangeduid. Het is echter momenteel nog ongewis of deze locatie voor de realisatie van een derde haven in aanmerking komt. Uit een onderzoek van Stichting Projecten Binnenvaart (SPB: Nut en Noodzaak van een 3e binnenhaven in Werkendam) uit 2012 blijkt dat het nut en de noodzaak van een nieuwe derde haven op korte termijn niet aan de orde is, maar dat er kansen liggen als de economie aantrekt rond 2018. Om hier al wel op voor te sorteren is gestart met een globale visievorming via een ruimtelijk haalbaarheidsonderzoek. Het is een ruimtelijke verkenning om te bezien of de locatie in aanmerking komt voor nadere uitwerking op het moment dat de noodzaak aanwezig is en financiering mogelijk blijkt.

De gemeenteraad heeft in het kader van de consultatie die heeft plaatsgevonden voor vorming van de voorkeusstrategie vanuit het Delatprogramma Rivieren het standpunt ingenomen dat een haven aan de Noord-oostzijde tussen Werkendam en Sleeuwijk niet aan de orde kan zijn. Deze variant was ingebracht als meekoppelkans binnen het Deltaprogramma waar een dijkverlegging als mogelijkheid was opgenomen. Ook daarvan heeft de raad aangegeven die niet te willen.

De gemeenteraad moet zich nog uitspreken over de twee resterende zoekrichtingen. Maar dat gebeurt tesamen met een onderzoek naar herstructeringsmogelijkheden binnen het bestaande havengebied. De verwachting is daar dat een project kan worden gedefinieerd waardoor bedrijven voor een bepaalde periode uit de voeten zouden kunnen als realisatie mogelijk blijkt. Een derde haven is op korte termijn dan ook niet aan de orde.

Gelet hierop is het niet zinvol met plannen voor een derde haven in de zoekrichting Steurgat rekening te houden.

3.5.1 Milieueffectrapportage

3.5.2 Bestemmingsplan

Voorliggend bestemmingsplan heeft betrekking op fase 1 van het RBT en fase 1 van het kreekherstel en de opwaardering van de Grotewaardweg.

In de paragrafen hierna wordt ingegaan op de inrichting van het RBT zelf (stedenbouwkundig plan), opwaardering van de Grotewaardweg en de bergingsopgave in combinatie met kreekherstel.

3.5.3 Inrichting van het RBT zelf

3.5.4 Opwaardering Grotewaardweg

Het verkeer van en naar de A27 zal via de Dijkgraaf den Dekkerweg, rotonde Borcharenweg en Grotewaardweg naar het RBT gaan rijden. Voor een goede bereikbaarheid van het RBT is het noodzakelijk dat de huidige Grotewaardweg wordt opgewaardeerd naar een compleet nieuwe ontsluitingsweg. Gekozen is voor een ontsluitingsweg met een 60 km zone. Deze keuze sluit aan op de huidige infrastructuur van de Dijkgraaf den Dekker met een 80 km zone tussen A27 en rotonde Borcharenweg en een 60 km zone tussen rotonde Borcharenweg en de Bandijk.

Vanwege de toename van auto- en vrachtverkeer op de nieuwe ontsluitingsweg is gekozen voor de aanleg van een dubbel berijdbaar fietspad aan de oostzijde van de weg. Hierdoor wordt de verkeersveiligheid voor het langzame verkeer (woon-werk) en recreatie tussen het RBT en de rotonde aanzienlijk verbeterd.

4.3.1 Akoestisch onderzoek

Als onderdeel van het MER en voorliggende toelichting van het bestemmingsplan is een onderzoek verricht naar de effecten op het gebied van de aspecten geluid en luchtkwaliteit. Dit onderzoek is opgenomen als Bijlage 4.

4.7.1 Proces

Binnen het plangebied is het waterschap Rivierenland beheerder van de kwaliteit en kwantiteit van het oppervlaktewater en tevens beheerder van de regionale waterkeringen. De gemeente Werkendam is verantwoordelijk voor de inzameling en het transport van het afvalwater binnen het plangebied via riolering.

In een eerder stadium is door ARCADIS in opdracht van de gemeente Werkendam een rapport opgesteld over de mogelijke combinatie van kreekherstel en waterberging. In dit rapport is gekeken naar de mogelijkheden van het invullen van (een deel van) de waterbergingsopgave door middel van kreekherstel in de Bruine Kil (Kreekherstel en Waterberging Regionaal Bedrijventerrein, Arcadis, 7 januari 2013, 076658981:0.20 - Definitief). Over de varianten voor de invulling van kreekherstel heeft afstemming plaatsgevonden met het waterschap Rivierenland. De optimumvariant uit deze rapportage heeft de basis gevormd voor het voorkeursalternatief in het m.e.r. en de uitwerking in het bestemmingsplan.

De waterbeheerder krijgt bij een bestemmingsplanprocedure (via overleg) ook de mogelijkheid om tijdig zijn overlegreactie te geven. De overlegreactie van het waterschap Rivierenland van 30-12-2013 is verwerkt in deze waterparagraaf. In de overlegreactie is gesteld dat er een waterhuishoudkundig plan dient te worden opgesteld, waarin ook het hydraulisch functioneren van het watersysteem is getoetst. Het waterhuishoudkundig plan is in overleg met de gemeente en het waterschap opgesteld en als bijlage bij dit bestemmingsplan gevoegd. Het waterhuishoudkundig plan beschrijft de uitwerking van het toekomstig watersysteem en de effecten op de omgeving. Aspecten die hierin aan bod komen zijn: kwel, ontwatering, opbarstrisico's, peilbeheer, waterberging, watergangen en waterkeringen. Ook is er een hydraulische toetsing uitgevoerd met een SOBEK-modellering. Door middel van dit watertoetsproces borgt het waterschap de doelen zoals gesteld in het Nationaal Bestuursakkoord Water 2010.

4.7.2 Beleid

4.7.3 Watertoets

Bij het toetsen van ruimtelijke plannen, zoals het bestemmingsplan Buitengebied: Regionaal Bedrijventerrein Werkendam, streeft het waterschap naar een invulling van de trits vasthouden-bergen-afvoeren. In het document 'Achtergrondinformatie Watertoets' van het waterschap Rivierenland zijn de retentienormen beschreven.

De benodigde ruimte voor compenserende waterberging wordt berekend op basis van maatgevende regenbuien, de toename aan verhard oppervlak en de maximaal toelaatbare peilstijging. Voor plannen met meer dan 5 hectare extra verharding en/of waterhuishoudkundig complexe plannen wordt een aparte berekening gevraagd. Hierbij worden de volgende berekeningsuitgangspunten gehanteerd

• De maatgevende afvoer door de watergangen is 1,5 l/s/ha. Dit is ook de afvoer die de watergangen in het landelijk gebied nog net aankunnen.
• Bij een regenbui die eenmaal per 100 jaar kan voorkomen met 10% opslag vanwege de klimaatsverandering (T=100+10% volgens Buishand en Velds) mag er geen inundatie optreden (norm NBW).
• Bij een regenbui die eenmaal per 10 jaar optreedt met 10% opslag vanwege klimaatsverandering (T=10+10% volgens Buishand en Velds) moet er voor het straatpeil nog een drooglegging van 0,7 m zijn ten opzichte van zomerpeil (norm Waterschap Rivierenland).

Voor het RBT is een afzonderlijk waterhuishoudkundig plan opgesteld. Het waterhuishoudkundig plan is in overleg met de gemeente en het waterschap opgesteld en als bijlage bij dit bestemmingsplan gevoegd. Het waterhuishoudkundig plan beschrijft de uitwerking van het toekomstig watersysteem en de effecten op de omgeving. Aspecten die hierin aan bod komen zijn: kwel, ontwatering, opbarstrisico's, peilbeheer, waterberging, watergangen en waterkeringen. Ook is er een hydraulische toetsing uitgevoerd met een SOBEK-modellering.

4.7.4 Huidige situatie

De locatie voor het RBT is opgenomen in de Structuurvisie Plus Land van Heusden en Altena uit 2004 en de Verordening Ruimte van de Provincie Noord-Brabant. Het terrein ligt ten zuiden van het bestaande bedrijventerrein 'Bruine Kilhaven' (fase I tot en met V) en de kern Werkendam in de gemeente Werkendam. Het terrein is vrijwel volledig in agrarisch gebruik en is grotendeels onverhard. Er is geen riolering aanwezig in het gebied. De bestaande bebouwing loost vermoedelijk op een Septic-tank.

De Bruine Kil is een oude Biesboschkreek, welke gevoed wordt door kwel en water afkomstig van de landbouw in het omliggende gebied. Daarnaast vindt er ook afstroming plaats van regenwater van de verharde terreinen van het bestaande bedrijventerrein. De percelen die beschikbaar zijn voor kreekherstel en waterberging, zijn in eigendom van de gemeente Werkendam en Staatsbosbeheer. Op deze percelen is bos aanwezig met voornamelijk wilgen en populier. In de rest van het gebied zijn boomgaarden en landbouwgronden aanwezig.

De Grotewaardweg loopt van noord naar zuid en kruist de Bakkerskil en de huidige regionale waterkering. De Bakkerskil is net als de Bruine Kil een oude Biesboschkreek.

4.7.5 Oppervlaktewatersysteem

Het oppervlaktewatersysteem van de polder bestaat uit een netwerk van sloten en greppels en enkele oude kreekrestanten, waaronder de Bruine Kil en de Bakkerskil. In de Bruine Kil kan water ingelaten worden vanuit het Steurgat Dit water wordt ingelaten voor de landbouw en om de watergangen op peil te houden. Via een watergang langs de Draepkilweg en via de zuidzijde langs het bestaande bedrijventerrein, wordt het ingelaten water naar de Bruine Kil geleid. In het verleden kon wateroverlast optreden in de watergangen vanaf de inlaat, wanneer de inlaat open stond in combinatie met veel neerslag. De inlaat is inmiddels geautomatiseerd als maatregel uit het waterplan, om wateroverlast te voorkomen (bij de combinatie veel neerslag met open staan van de inlaat). Dit knelpunt is met het automatiseren van de inlaat opgelost.

Voeding van de Bruine Kil vindt plaats vanuit het landbouwgebied, door kwel en door hemelwater afkomstig van het bestaande bedrijventerrein. Het bestaande bedrijventerrein Bruine Kilhaven is voorzien van een verbeterd gescheiden rioolstelsel.

Ten behoeve van het agrarisch gebruik van de polders wordt door het waterschap actief peilbeheer toegepast. Het waterschap hanteert zomer- en winterpeilen (zie afbeelding 9). In de winter worden de peilen laag gehouden om wateroverlast te voorkomen. In de zomer worden de peilen door inlaat van water juist verhoogd om de watervoorziening voor de landbouwgewassen te kunnen garanderen. Het RBT terrein en de Bruine Kil maken onderdeel uit van het peilbesluit Alm en Biesbosch. Het peilbesluit is vastgesteld in 2010.

Afbeelding 9: Zomerpeilen (ZP) en winterpeilen (WP) in en rondom het RBT terrein, waarden zijn in m t.o.v. NAP.

Het peil in de zuidelijke percelen van Staatsbosbeheer ter plaatse van de Bruine Kil (ten oosten Draepkilweg) ligt grotendeels in het peilgebied van de gehele Bruine Kil met een winterpeil van 1,1 m-NAP en een zomerpeil van -0,8 m NAP. Een klein deel ligt in een ander peilgebied met een winterpeil van -0,9 m NAP en een zomerpeil van -0,5 m NAP.

Het huidige bedrijventerrein ligt in een peilgebied met een winterpeil van -0,35 m NAP en een zomerpeil van -0,30 m NAP. Dit is het peilvak waar ook het water vanuit het Steurgat wordt ingelaten. Het toekomstige RBT is geprojecteerd in een peilvak met een winterpeil van -0,45 m NAP en een zomerpeil van -0,35 m NAP en voor een klein deel in het peilvak met een zomerpeil van -0,5 m NAP en een winterpeil van -0,9 m NAP. In de watergang die aan de westzijde van het toekomstig RBT-terrein ligt, staan 2 stuwen die de peilen regelen.

Over het algemeen is de stroomsnelheid zeer laag, zodat van zwak stromend tot stagnant water sprake is. In de kreek zelf zijn geen stuwen aanwezig. Peilgebieden worden gehandhaafd door stuwen in zijwatergangen. Voor zover bekend zijn er nu geen problemen bij de wateraanvoer of waterafvoer.

In de autonome ontwikkeling ligt er voor het waterschap en de Provincie een doelstelling voor de realisatie van kreekherstel in het kader van de KRW-opgave. Door de uitvoering van het kreekherstel ontstaat een natuurlijker watersysteem en wordt invulling gegeven aan de beleidsopgave vasthouden, bergen en afvoeren.

4.7.6 Grondwatersysteem

Het grondwater in het freatische pakket (deklaag) wordt beïnvloed door diepe ontwatering in slotenstelsels en drainage in het landbouwgebied. Ter plaatse van het RBT varieert de grondwatertrap tussen IV en VII (zie Tabel 1). Bij grondwatertrap VI, IV en VII ligt de Gemiddeld Hoogste Grondwaterstand op meer dan 40 cm beneden het maaiveld. Dit duidt op een relatief grote ontwatering door drainage en de aanwezige beheerste oppervlaktewaterpeilen in de sloten.

Ten behoeve van het peilbesluit (november 2010) is voor het gebied een GGOR-studie (Gewenst Grond- en Oppervlaktewater Regime) uitgevoerd. In deze studie zijn de Gemiddeld Hoogste Grondwaterstand (GHG) en Gemiddeld Laagste Grondwaterstand (GLG) bepaald. De GHG ligt nabij de Bakkerskil op 25 tot 100 cm beneden maaiveld. Deze hoogte is met name afhankelijk van het oppervlaktewaterpeil in de Bakkerskil en de maaiveldhoogte. Vanwege het lagere peil in de Bruine Kil ligt de GHG hier op 50 tot 150 cm beneden maaiveld. De GLG varieert tussen de 100 cm en 200 cm beneden het maaiveld.

In de nabijheid van het plangebied bevindt zich slechts 1 peilbuis (B44E0163) van het TNO-netwerk. In deze buis zijn slechts een beperkt aantal metingen in een niet relevante periode uitgevoerd. Derhalve zijn deze metingen buiten beschouwing gelaten.

Tabel 2: Betekenis grondwatertrappen

In de Bruine Kil is een kwelstroom aanwezig. Dit verklaart ook de bruine kleur van het water en de herkomst van de naam van deze kreek. Het is met name ondiepe kwel, afkomstig vanuit het Steurgat. Het Steurgat heeft een hoger peil van waaruit infiltratie plaatsvindt richting de Bruine Kil.

De zandbaan is in het gebied niet aangetroffen, wel is een zandlaag aangetroffen. Wanneer toekomstige watergangen worden aangelegd tot in deze zandlaag, kan dit zorgen voor een toename van de kwel. In het waterhuidhoudkundig plan zijn berekeningen uitgevoerd voor deze eventuele toename van kwel.

4.7.7 Waterkwaliteit en ecologie

Het oppervlaktewater is relatief voedselrijk. De kwel en inlaat van water dragen voor een belangrijk deel bij aan de aanvoer van voedingsstoffen (stikstof en fosfaat) naar het oppervlaktewatersysteem. Ook de landbouw draagt via drainagewater (uitspoelen van voedingstoffen uit bemesting) bij aan voedselrijkdom van het sloot- en kreekwater. Wat KRW-normen betreft is in enkele gevallen sprake van een lichte overschrijding van de GEP-normen (Goed Ecologisch Potentieel), maar over het algemeen liggen de waarden rond of net onder de norm. Wat betreft prioritaire en overige stoffen voldoet koper voor de Bakkerskil en Bruine Kil niet aan de norm. Mogelijk dat inlaten van gebiedsvreemd water samenhangt met de overschrijdingen.

In de Bruine Kil wordt de waterkwaliteit beïnvloed door de aanwezige kwel vanuit het Steurgat. Dit heeft een positief effect op de waterkwaliteit (factsheet KRW, Ontwikkelingsvisie Biesboschkreken). Vanuit het bestaande bedrijventerrein van Werkendam wordt hemelwater afgevoerd naar de Bruine Kil. Dit heeft een negatieve invloed op de waterkwaliteit. De Bruine Kil heeft een tweeledig oeverkarakter. De steile westoever grenst direct aan landbouwgronden, is voedselrijk en wordt intensief begraasd dan wel gemaaid. Dit heeft tot gevolg dat deze oever lage natuurwaarden bezit. Aan de oostzijde is een bredere bufferzone (variërend in breedte) behouden tussen de landbouwgronden en de kreek.

De Bruine Kil is de meest westelijke kil in de Oostwaard en loopt licht slingerend van het Steurgat, bij de polder Krijntjesweide tot aan Werkendam. De oostoever heeft grotendeels een natuurlijk karakter in tegenstelling tot de westoever waar de landbouwgronden grenzen tot aan de oever. Langs de kreek liggen enkele bos- en struweel elementen.

Op de Bruine Kil liggen de volgende doelstellingen:

• Kaderrichtlijn water/Kreekherstel
• Ecologische verbindingszone (EVZ)
• Ecologische Hoofdstructuur (EHS)
• Natura 2000

4.7.8 Waterkeringen

Aan de zuidzijde van de Dijkgraaf den Dekkerweg en ten oosten van de Bakkerskil is een waterkering aanwezig inclusief beschermingszone. De Grote Waardweg kruist deze waterkering ter hoogte van de Bakkerskil, de reconstructie van de Grote Waardweg heeft echter geen gevolgen voor de waterkering. In de keur staan geboden voorgeschreven over wat gedaan moet worden om te zorgen dat de watergangen en waterkeringen in stand blijven. In de verboden staan die zaken welke in principe onwenselijk zijn voor de constructie of de functie van watergangen of waterkeringen.
 

4.7.9 Toekomstige situatie

In deze paragraaf wordt ingegaan op de invulling van de waterhuishouding op het Regionaal bedrijventerrein en de combinatie met kreekherstel van de Bruine Kil. De waterhuishouding is uitgewerkt in het waterhuishoudkundig plan. Dit plan is als bijlage bij het bestemmingsplan gevoegd (Bijlage 7). In het waterhuishoudkundig plan zijn berekeningen uitgevoerd voor het opbarstrisico, retentieopgave en kweltoename. Ook is een SOBEK-modellering uitgevoerd om de afvoer en waterberging te toetsen en het totaal systeem te dimensioneren binnen de uitgangspunten. In het waterhuishoudkundig plan is ook het rioleringsplan opgenomen

Het regionale bedrijventerrein wordt via de Grotewaardweg ontsloten op de Dijkgraaf den Dekkerweg. Om de ontsluiting mogelijk te maken wordt de Grotewaardweg gereconstrueerd De Grotewaardweg kruist de Bakkerskil en de aanwezige waterkering. De Grotewaardweg wordt over de waterkering heen gelegd, zodat de waterkerende functie niet wordt aangetast.

Het creëren van open water op het bedrijventerrein is nodig voor ontwatering, afvoer van het bestaande bedrijventerrein, afvoer van toekomstig dakwater, bluswatervoorziening en afscherming. In het stedenbouwkundig ontwerp van het RBT zijn de bestaande watergangen onderdeel geworden van het watersysteem van het bedrijventerrein. Hiertoe zijn de bestaande watergangen verbreed, verdiept en gecombineerd met de groenstructuur. Het water omzoomt het bedrijventerrein en vormt een natuurlijke barrière. Bij de entree van het bedrijventerrein worden twee grotere waterpartijen ontwikkeld.

Voor het realiseren van de waterbergingsopgave is gekozen voor het combineren van kreekherstel en waterberging op het bedrijventerrein. Dit resulteert in deels waterberging op het RBT en deels waterberging als kreekherstel. Langs de Bruine Kil wordt kreekherstel gerealiseerd in combinatie met waterberging. De diepere kreek krijgt een licht slingerend karakter binnen een bredere moeraszone. De kreek volgt waar mogelijk het oorspronkelijke tracé zoals rond 1900.

Verhard oppervlak

Het verhard oppervlak voor het RBT is bepaald op basis van het stedenbouwkundig ontwerp. Hierbij zijn de volgende uitgangspunten gehanteerd:

• 50% perceelsoppervlak wordt dakoppervlak.
• 50% perceelsoppervlak wordt verhard terreinoppervlak.
• Oppervlak openbare wegen is berekend op basis van 8 meter wegbreedte, vermeerderd met 25% voor aan te leggen inritten.

De bepaling van het verhard oppervlak is opgenomen in het rioleringsplan, dat als bijlage 2 deel uitmaakt van het waterhuishoudkundig plan.

Riolering en afvalwater

In verband met de waterkwaliteit wordt er op het RBT een Verbeterd Gescheiden Rioolstelsel aangelegd. Het huishoudelijk afvalwater van het toekomstige RBT terrein wordt middels aparte vuilwaterleidingen afgevoerd naar de rioolwaterzuivering. Ook de first flush van wegen en het verhard terreinoppervlak wordt middels aparte vuilwaterleidingen afgevoerd naar de rioolwaterzuivering. Het dakoppervlak van percelen die grenzen aan oppervlaktewater worden direct op het aangrenzend oppervlaktewater afgekoppeld. Het rioolontwerp is doorgerekend met Infoworks en opgenomen in het waterhuishoudkundig plan.

Het afvalwater en de first flush van het regenwater worden afgevoerd naar de zuivering. Het afvalwater wordt ingeschat op 1 m3/u per bruto hectare plangebied. Voor het worden regenwater twee pompen geïnstalleerd. Eén pomp pompt maar naar de zuivering, met een capaciteit van 0,15 mm/u over het aangesloten verhard oppervlak. Dit komt neer op 18 m3/u. De tweede pomp pompt bij meer dan 1 mm stelselvulling met 0,15 mm/u, ofwel 18m3/u het regenwater naar het oppervlaktewater

De afvoer naar de zuivering bedraagt na realisatie totaal circa 40 m3/u. Dit bestaat dus uit 22 m3/u afvalwater en 18 m3/u regenwater. Het afvalwater wordt uiteindelijk met behulp van een nieuwe persleiding afgevoerd naar het eindgemaal van het waterschap aan de Sportlaan in Werkendam.

Materiaalgebruik

Ten aanzien van het materiaalgebruik bij gebouwen is het zeer wenselijk om geen uitlogende bouwmaterialen zoals lood, koper, zink en zacht PVC te gebruiken. Hierdoor wordt voorkomen dat het hemelwater verontreinigd raakt.

Waterberging en retentie

Bij de aanleg van een bedrijventerrein wordt het oppervlak verhard en kan hemelwater niet meer direct in de bodem wegzakken. Om wateroverlast in de omgeving of op de weg te voorkomen is het van belang dat voor de opvang, berging en/of transport van het regenwater voldoende ruimte aanwezig is. De wateropgave van het RBT in Werkendam is geen opgave die wordt veroorzaakt door een achterstand van waterberging in bestaand stedelijk gebied. Dat betekent dat voor de ontwikkeling van het RBT rekening gehouden moet worden met de normen voor nieuw stedelijk gebied.

Op basis van de uitgangspunten in het waterhuishoudkundig plan is de totale waterbergingsbehoefte bepaald. Er is met behulp van de rekensheet van het waterschap Rivierenland een berekening gemaakt. Met de volgende uitgangspunten:

• De maatgevende bui is: 52,3 mm in 960 min, Herhalingsfrequentie is: 1x per 10 jaar, met opslagpercentage is: 10% en een maximale afvoer naar het landelijk gebied van 1,50 l/sec/ha.
• Binnen het peilbesluit is een maximale peilstijging van 30 centimeter toegestaan bij bui die eens in de 10 jaar (+10%) voorkomt, boven het zomerpeil.
• 27,7 ha verhard oppervlak via het VGS en 6,3 ha dakoppervlak dat direct is afgekoppeld op de watergangen.
• Berging 1 mm in het VGS en een POC van 0 mm/u.

De waterberging op het bedrijventerrein bestaat uit watergangen rondom het bedrijventerrein Alle watergangen worden aangelegd met een bodemhoogte van -1,5 m NAP. Bij een waterpeil van - 0,35 m NAP is de waterdiepte 1,15 m. De taluds van de watergangen bedragen 1:2. In onderstaande tabel is de waterbergingsopgave, inclusief openbare wegen (o.a. reconstructie Grote Waardweg), opgenomen.

Tabel 3: Overzicht waterbergingsopgave

* pompovercapaciteit vgs is op 0 gezet, omdat de regenwaterpomp naar de zuivering na 1 mm vulling stopt. Daarna schakelt een pomp naar het oppervlaktewater in.

** beschikbaar wateroppervlak RBT is berekend inclusief berging op taluds (wateroppervlak bij 15 cm peilstijging)

Voor het realiseren van de waterbergingsopgave is gekozen voor het combineren van kreekherstel en waterberging op het bedrijventerrein. Langs de Bruine Kil wordt kreekherstel gerealiseerd in combinatie met waterberging. De oppervlakte van moeraszone en open water gezamenlijk bedraagt in het ontwerp 24.100 m2 (2,4 ha). De aanleg van het kreekherstel van de Bruine Kil wordt tijdens fase 1 van het RBT volledig gerealiseerd. In totaal wordt er 17.226 m3 waterberging gerealiseerd. Hierbij is al rekening gehouden met de kweltoename en de compensatie van bestaand oppervlaktewater.

Op het RBT worden verschillende watergangen aangelegd voor de opvang en afvoer van hemelwater. In de watergangen dient rekening te worden gehouden met stroming in de voorzieningen en de afvoercapaciteit. Een te hoge stroomsnelheid kan leiden tot bodemerosie en een te krappe watergang tot teveel opstuwing van water. Om meer inzicht te krijgen in de werking van het toekomstig watersysteem is in overleg besloten om Sobek berekeningen uit te voeren. Als basis hiervoor heeft het waterschap hun oppervlaktewatermodel ter beschikking gesteld (20140203 BM_AB02.lit.zip). De aanpassingen aan het Sobek-model en de gehanteerde uitgangspunten zijn opgenomen in bijlage 4 van het waterhuishoudkundig plan.

Resultaten berekeningen

Met het aangepaste model zijn voor een drietal afvoer situatie berekeningen uitgevoerd:

• T=1: Maatgevende afvoer 13 mm/dag stationair: opstuwing duikers maximaal 5 mm, opstuwing watergangen 5 cm/km.
• T=10+10%, Buishand en Velds: maximale peilstijging 0,3 m ten opzichte van polderpeil.
• T=100+10%, Buishand en Velds: geen inundatie.

De opstuwing van de duikers mag bij 13 mm/dag niet meer bedragen dan 5mm. Alle duikers op het RBT voldoen daaraan. De opstuwing over de watergangen mag niet meer bedragen dan 5 cm/km. Uit de berekening blijkt dat de opstuwing verwaarloosbaar is. De opstuwing blijft ver onder de maximaal toelaatbare opstuwing.

Op het RBT-terrein mag de peilstijging bij een T = 10+10% zomer afvoersituatie niet meer bedragen dan 30 cm. Dit is getoetst op een aantal locaties, waarbij de locaties corresponderen met de locaties waar de dwarsdoorsneden genomen zijn. De peilstijging bedraagt bij T=10+10% circa 30 cm. Het ontwerp voldoet dus aan de eisen. Om de waterberging in het kreekherstel van de Bruine Kil volledig te benutten wordt een knijpvoorziening aangelegd in de Bruine Kil met een maximale doorlaat van 250 l/s. Hierdoor wordt voorkomen dat de afvoer vanaf het bedrijventerrein wordt afgewenteld op stroomafwaarts gelegen gebieden.

Waterberging en kreekherstel

Voor het realiseren van de waterbergingsopgave is gekozen voor het combineren van kreekherstel en waterberging op het bedrijventerrein. Langs de Bruine Kil wordt kreekherstel gerealiseerd in combinatie met waterberging. Op de ontwerpschets is uitgewerkt hoe de waterbergingsopgave wordt gerealiseerd. De diepere kreek krijgt een licht slingerend karakter binnen een bredere moeraszone. Vanuit de moeraszone gaat het gebied over in een Haagbeuken-essenbos. De kreek volgt waar mogelijk het oorspronkelijke tracé zoals rond 1900. Het diepe deel van de kreek loopt door tot de Draepkilweg. Indien gewenst kan in overleg met Staatsbosbeheer en het waterschap gekozen worden voor een grotere oppervlakte aan moeraszone voor de ecologische doelstelling, maar dit is voor de invulling van waterberging niet noodzakelijk.

In het beleid van het waterschap Rivierenland is opgenomen dat bij nieuwe watergangen op 35% van de lengte natuurvriendelijke oevers moeten worden aangelegd. Bij het RBT wordt deze opgave gerealiseerd door middel van kreekherstel van de Bruine Kil. Daarnaast zijn in fase 2 van het bedrijventerrein ook natuurvriendelijke oevers voorzien. Fase 2 maakt geen deel uit van dit bestemmingsplan.

Afbeelding 10: Inrichting kreekherstel

Het realiseren van de waterbergingsopgave door kreekherstel leidt op de lange termijn tot een verbetering van de Natura 20000 instandhoudingsdoelstellingen. De invulling met open water en moeraszone is een verbetering voor de habitatrichtlijnsoorten zoals bittervoorn, grote modderkruiper en kleine modderkruiper. De invulling met moeraszones met rietvegetatie geeft daarnaast mogelijkheden voor broedvogels van rietvegetaties.

De een deel van de vrijkomende grond is verontreinigd en moet op de percelen worden hergebruikt. Hiertoe wordt aan de noordzijde een kade aangelegd van 2,0 meter hoog. Ter plaatse van de moeraszone wordt afgegraven tot 0,1 m beneden het winterpeil. Het overig deel van de vrijkomende grond kan op andere percelen worden toegepast. Bijvoorbeeld voor de ophoging van het toekomstig bedrijventerrein.

De bestaande wandelpaden blijven behouden of komen terug in de nieuwe situatie. Door gebruik van enkele bruggetjes in de nieuwe situatie kan er een interessant uitloopgebied ontstaan. Het is wel van belang dat dit niet conflicteert, vanwege verstoring, met doelstellingen die gesteld zijn in het kader van Natura 2000 of EHS.

Ontwatering en peilbeheer

Het gebied kent een polderpeil van 0,35 m - NAP (zomerpeil) en 0,45 m - NAP (winterpeil). Uit de berekeningen voor het opbarstrisico in het waterhuishoudkundig plan blijkt dat een lager peil een groter risico op opbarsten van de onderliggende veenlaag tot gevolg heeft. Voor het RBT wordt dan ook voorgesteld om het bestaande polderpeil te handhaven Het peil wordt geregeld via een nieuwe stuw in de A-watergang ten westen van het bedrijventerrein.

De toename van het verhard oppervlak en het verdwijnen van de landbouw heeft gevolgen voor de grondwaterhuishouding. In het gebied neemt het verhard oppervlak sterk toe. Hierdoor verdwijnt als het ware de invloed vanuit de atmosfeer bestaande uit neerslag en verdamping. In de zomer is in Nederland een verdampingsoverschot aanwezig. Er verdampt meer water dan dat er wordt aangevuld door neerslag. Doordat het gebied bijna volledig wordt verhard, wordt de (gewas)verdamping in het gebied sterk verlaagd. Door deze afname van de verdamping is het grondwaterpeil in de toekomstige situatie in de zomer hoger dan in de huidige situatie. In de winter vindt het tegenovergestelde plaats. In de winter is een neerslagoverschot aanwezig. De infiltratie van neerslag in de bovengrond neemt af door de toename van het verhard oppervlak. Hierdoor is de grondwaterstand in de winter in het plangebied lager.

Geconcludeerd kan worden dat de grondwaterfluctuatie in het gebied afneemt. In de winter liggen de grondwaterstanden lager dan in de huidige situatie, in de zomer liggen de grondwaterstanden in het gebied hoger dan in huidige situatie. Daarnaast verdwijnt in het gebied ook de drainage die nu aanwezig is in de landbouwpercelen. Het verwijderen van drainage wordt opgevangen door aanleg van extra water op het bedrijventerrein ten opzichte van de huidige situatie. Vanwege het gehanteerde polderpeil hebben de watergangen een sterk drainerende werking. De bodem van de watergangen ligt in de zandlaag, waardoor de watergangen draineren en kwel wordt afgevoerd. Het aanleggen van nieuwe drainage is dan ook niet noodzakelijk.

Grondverbetering

Om de stabiliteit gedurende het gehele jaar te kunnen garanderen dient voor de aanleg van wegen en riolering de bodem voldoende draagkrachtig te zijn. Voor riolering is de bodem in het algemeen voldoende draagkrachtig bij een minimale kwaliteit van matig leemarm, humusarm zand tot een diepte van 0,30 m onder leidingen en 0,50 m onder putten. Voor wegen geldt dat dit materiaal tot minimaal 1,0 m onder de kruin van de weg aanwezig moet zijn.

In het plangebied van het RBT bestaat de bodem grotendeels uit klei, zavel en veen, deze bodemtypes zijn onvoldoende draagkrachtig. Om de draagkracht te verbeteren en zetting te voorkomen wordt de grond gedurende een half jaar voorbelast.

Kwel

Vanwege de verbreding van de watergangen, wordt verwacht dat de kwel in het plangebied gaat toenemen ten gevolge van de verbreding van de watergangen in het terrein. De veranderingen in de kwelstroom zijn berekend met de formule van Mazure en gebaseerd op het uitgevoerde bodemonderzoek.

De toename van de kwel is vooral van belang tijdens een hoogwater situatie (T =10) op de Nieuwe Merwede. Het drukverschil tussen het peil op de rivier en het polderpeil is dan het hoogste. Om de verandering ten opzichte van de huidige situatie te kunnen kwantificeren, is gebruik gemaakt van beschikbare gegevens uit eerder uitgevoerde bodemonderzoeken. De uitgangspunten en berekeningen zijn opgenomen in het waterhuishoudkundig plan.

De resultaten van deze berekening zijn in de onderstaande tabel weergegeven. Bij de toekomstige situatie is dus rekening gehouden met diepere en bredere waterpartijen voor het RBT. Een deel van de kwel treedt uit via de bodem van de waterpartij en deels via de onder water liggende oevers.

Tabel 4: Resultaten berekening toename kwel

Uit de berekening blijkt dat het volume van kwelwater met circa 14,5 m3 per dag toeneemt over het hele bedrijfsterrein tijdens een hoogwater T=10. In normale situatie is, is het peilverschil lager en dus ook de kwelstroom. Voor de extra toestroom is voldoende ruimte aanwezig in het watersysteem van het RBT. Voor de compensatie van de kweltoename moet rekening gehouden worden met 6 dagen kweldebiet. In totaal dient dus 87 m3 extra waterberging te worden gerealiseerd.

4.8.1 Passende Beoordeling

Voor het project is een Passende Beoordeling opgesteld. Deze Passende Beoordeling is als bijlage bij het bestemmingsplan gevoegd (Bijlage 8).

ARCADIS heeft in 2011 reeds een voortoets opgesteld als eerste oriënterende toetsing van het initiatief (ARCADIS, 2011). Uit de voortoets is gebleken dat voor een aantal aspecten negatieve effecten nog niet zonder meer waren uit te sluiten. Omdat de noodzaak voor een Passende Beoordeling niet zonder meer was uit te sluiten, is het initiatief tevens m.e.r.-plichtig.

De Passende Beoordeling vormt samen met de al uitgevoerde voortoets de toetsing van de effecten van het initiatief op waarden die zijn beschermd in het kader van de Natuurbeschermingswet 1998. In deze Passende Beoordeling worden alleen die onderwerpen, onderdelen en aspecten van het initiatief belicht die van belang zijn voor de toetsing van deze effecten.

Naar aanleiding van het toetsingsadvies van de Commissie voor de milieueffectrapportage (4 september 2014) over het Milieueffectrapport (MER) Regionaal Bedrijventerrein (RBT) Land van Heusden en Altena van 13 juni 2014 (kenmerk 076967920:0.24) is de Passende Beoordeling aangepast. De Commissie was immers van oordeel dat voor het onderdeel natuur in het MER en de uitgevoerde Passende beoordeling nog informatie ontbreekt om het milieubelang volwaardig mee te kunnen wegen in de besluitvorming. Er is daarom nader onderzoek gedaan naar de overbelaste gebieden. Het betreft habitattypen H6120 (stroomdalgraslanden) en H6510A (glanshaver- en vossenstaarthooilanden, subtype glanshaver) in de Natura 2000 gebieden Biesbosch en Loevestein, Pompveld en Kornsche Boezem.

Deze habitattypen liggen in de Biesbosch alleen aan de noordzijde in de Sliedrechtse Biesbosch (zie figuur op de volgende pagina), en worden beheerd door Staatsbosbeheer. Voor de Biesbosch is er een PAS-gebiedsanalyse beschikbaar. Hieruit blijkt dat van de habitattypen waarbij sprake is van een overbelaste situatie en meer stikstofdepositie als gevolg van het plan, het grootste deel een goede kwaliteit heeft. Bij een goede kwaliteit zijn de rivierdynamiek en het beheer op orde. In dat geval speelt stikstofdepositie een bescheiden rol. Voor die delen met knelpunten geldt dat rivierdynamiek en beheer niet op orde zijn.

Uit contacten met Staatsbosbeheer en de Provincie Zuid-Holland is gebleken dat zich recent ontwikkelingen hebben voorgedaan met betrekking tot het beheer van deze gebieden. Op 7 mei 2013 is namelijk een overeenkomst getekend tussen de Provincie Zuid-Holland en Staatsbosbeheer waarin is geregeld dat in de periode 2013 – 2018 maatregelen moeten worden getroffen ten behoeve van het bereiken van de instandhoudingsdoelstellingen voor het Natura 2000 gebied Biesbosch en die mede noodzakelijk kunnen zijn vanwege de voortgaande gevolgen van historische stikstofdepositie. Voor wat betreft de habitattypen H6120 en H6510A in de Sliedrechtse Biesbosch betreft dit afhankelijk van de locatie optimalisatie van het beheer, intensivering van het maai- en begrazingsbeheer, tegen gaan van verruiging als gevolg van aandrijfsel, vergroting van de rivierinvloed, beperking van verdroging, regulering van de waterstand en inrichting van een hydrologisch meetnet. Met deze maatregelen zijn rivierdynamiek en beheer op orde en is sprake van de juiste randvoorwaarden voor het behalen van een goede kwaliteit en staat van instandhouding van de betreffende habitattypen. Hiermee zal de toename van stikstofdepositie als gevolg van het RBT met zekerheid niet leiden tot ecologische effecten.

Voor Natura 2000 gebeid Loevestein, Pompveld en Kornsche Boezem is sprake van een soortgelijke situatie. Door de uiterwaardvergraving Munnikenland is de rivierinvloed bij Loevestein aanzienlijk vergroot en vormt daarmee geen knelpunt. Daarnaast vindt begrazing door grote grazers en maaibeheer plaats. Wanneer de grote knelpunten zijn opgelost en het beheer op orde is, kunnen daarmee ook effecten van de toename van de stikstofdepositie worden uitgesloten.

Onderstaande tabel bevat de uitkomsten van de Passende Beoordeling.

Tabel 5: Resultaten Passende Beoordeling

De eindconclusie is dat het bestemmingsplan uitvoerbaar is in het kader van de Natuurbeschermingswet. Met deze Passende Beoordeling is de vereiste zekerheid verkregen dat het plan de natuurlijke kenmerken van Natura 2000-gebieden niet aantast en is aangetoond dat de ruimte die nu door het plan wordt geboden ook daadwerkelijk kan worden ingevuld. Dit ontslaat de projecten binnen het bestemmingsplan echter niet zonder meer van de vergunningsplicht: voor projecten die leiden tot een toename van de stikstofdepositie is een vergunning in het kader van de Natuurbeschermingswet 1998 nodig.

4.8.2 Flora- en faunawet

In het plangebied van het RBT komen mogelijk beschermde plant- en diersoorten voor (Flora – en faunawet). ARCADIS heeft reeds verschillende onderzoeken uitgevoerd naar de aanwezigheid van beschermde soorten. Op 11 april 2011 is een veldbezoek uitgevoerd waarna op 1 en 14 maart 2012 specifiek naar de steenuil en op 24 mei, 20 juni, 4 en 26 juli en 3 augustus 2011 specifiek naar vleermuizen is gekeken. Deze onderzoeken zijn alleen voor de locatie van het bedrijventerrein gedaan (zie Bijlage 9). In augustus 2013 heeft een veldbezoek plaatsgevonden in de Bruine Kil ter plaatse van het voorziene kreekherstel. In tabel 4 zijn de resultaten van de veldbezoeken in combinatie met een verwachting op basis van beschikbare literatuur weergegeven per soortgroep voor zowel het RBT zelf als voor fase 1 en 2 van het kreekherstel in combinatie met waterberging.

Tabel 6: Resultaten van de veldbezoeken in combinatie met een verwachting op basis van beschikbare literatuur weergegeven per soortgroep voor zowel het RBT zelf als voor fase 1 en 2 van het kreekherstel in combinatie met waterberging

De effecten kunnen worden onderverdeeld in permanente effecten en tijdelijke effecten.

Tijdelijke effecten

• Het bedrijventerrein zelf vormt geen leefgebied voor zwaar beschermde soorten alleen voor algemeen voorkomende soorten zoogdieren en amfibieën.
• Werkzaamheden aan de kreek leidt mogelijk tot effecten op:
  • 1. Vogels met jaarrond beschermde broedplaats
  • 2. Beschermde vissoorten in de Bruine Kil
• Werkzaamheden in het broedseizoen leiden tot effecten op vogels. Mogelijk worden verbodsbepalingen overtreden (negatief effect).
• Tijdens de werkzaamheden koloniseert de rugstreeppad het plangebied. In dat geval zijn negatieve effecten en overtreding van verbodsbepalingen mogelijk.

Permanente effecten

De inrichting leidt tot permanent effecten.

• Er treedt permanent verlies op van het leefgebied en foerageermogelijkheden voor algemene soorten. Voor veel algemene soorten vormt het nieuwe bedrijventerrein echter ook een foerageer- en leefgebied.
• Er is voorzien in een omzoming van het bedrijventerrein met bomen. Deze bomen vormen potentiële vliegroutes voor vleermuizen, waardoor een doorgaande verbinding ontstaat van de Bruine Kil naar de oostkant van Werkendam. De effectiviteit van deze maatregel is in het bijzonder hoog omdat de achterkant van de bedrijven is gericht naar de randen van het gebied, waardoor de uitstraling van verlichting, die vooral aan de voorkant aanwezig is, beperkt wordt. De realisatie van de bomen is op verbeelding en in regels geregeld met een aanduiding 'voorwaardelijke verplichting'.
• Er is sprake van een toename van meer natuurlijke oevers langs de Bruine Kil. Natuurlijk oevers en moerassige omstandigheden vormen groeiplaats van een meer gevarieerde vegetatie met bijzondere planten, broedplaats voor moerasvogels en leefgebied voor vissen en amfibieën. Er is sprake van positieve permanente effecten.
• Er wordt vervolgonderzoek uitgevoerd om na te gaan of er sprake is van effecten op vogels met jaarrond beschermde nestplaatsen in Bruine Kil. Omdat niet al het bos wordt gekapt en de nieuwe natuur geschikt blijft als foerageergebied, blijven de kreken geschikt voor vogels met jaarrond beschermde nestplaats en kunnen permanente effecten worden uitgesloten. Hiermee is voldoende onderbouwd dat indien noodzakelijk een ontheffing kan worden verkregen.

Mitigerende maatregelen

Om de negatieve effecten te beperken kunnen de volgende mitigerende maatregelen genomen worden:

• Neem mitigerende maatregelen om de kolonisatie van rugstreeppadden te voorkomen. Gezien de grootte van het terrein, is het praktisch niet haalbaar om met schermen te werken. Het is belangrijk om bij graafwerkzaamheden de vorming van ondiepe plassen te voorkomen in de periode april-oktober.
• Tijdens werkzaamheden aan het water moeten maatregelen genomen worden om vissen zoveel mogelijk te sparen. Hierbij moet gedacht worden aan werken in één richting of afdammen en afvangen als grootschalige werkzaamheden aan de wateren zelf voorzien zijn.
• Voer werkzaamheden uit buiten het broedseizoen (loopt grofweg van 15 maart tot 15 juli). Indien dit niet mogelijk is, maak het plangebied dan ongeschikt voor broedende vogels voorafgaand aan het broedseizoen en houd het plangebied ongeschikt totdat de werkzaamheden aanvangen.
• Ten aanzien van algemeen voorkomende zoogdieren en amfibieën zijn maatregelen niet effectief. Elke wijze van uitvoering leidt tot slachtoffers.

Nestindicatie kreekherstel

Er is nader onderzoek uitgevoerd om een beeld te krijgen van de aanwezigheid van jaarrond beschermde nesten ter plaatse van het beoogde kreekherstel in de Bruine Kil. Op 26 november 2013 is het gehele plangebied voor het kreekherstel op de aanwezigheid van nesten geïnventariseerd. De resultaten zijn verwerkt in de memo 'Nestinventarisatie Werkendam' van 26 november 2013. Deze memo is opgenomen als Bijlage 10. Tijdens de nestinventarisatie is een drietal nesten waargenomen welke mogelijk door roofvogels gebruikt worden. In onderstaande afbeelding zijn de locaties bij benadering weergegeven.

Afbeelding 11: Aangetroffen nesten tijdens de veldinventarisatie

Uitgangspunt is dat de bomen met nesten kunnen worden gespaard bij de uitvoering van het kreekherstel (er wordt waar mogelijk om de bomen met nesten heen gewerkt). Desalniettemin wordt er toch voor gekozen om maatregelen te nemen. De gemeente zorgt ervoor dat kunstnesten in de directe omgeving worden opgehangen, zodat eventuele roofvogels een alternatief hebben.

4.8.3 Ecologische Hoofdstructuur

Ruimtebeslag

Het plangebied grenst aan gebieden die behoren tot de Ecologische Hoofdstructuur (EHS). Ten behoeve van de beoogde ontsluiting van het RBT is een verbreding van de Grotewaardweg nodig. Dit leidt tot ruimtebeslag op de EHS: een smalle strook op delen die in het Natuurbeheerplan (2011) zijn aangemerkt als “nog om te vormen naar natuur” en “bron en beek”. Op delen die zijn aangemerkt als “haagbeuken- en essenbos” vindt geen ruimtebeslag plaats. Het ruimtebeslag is opgenomen in tabel 5.

Natuurbeheerplan	Ruimtebeslag in m2
Huidig N0.01 Nog om te vormen	11
Ambitie N12.01	805
N03.01 Beek en bron (huidig en ambitie)	238
Totaal	1.054

Tabel 7: Ruimtebeslag van voorgenomen ontwikkeling op EHS

Compensatietaakstelling

De omvang van de compensatie wordt bepaald door de omvang van het vernietigde areaal waarbij een toeslag op de omvang van het vernietigde areaal wordt berekend, zowel in oppervlak, als in budget, te onderscheiden in de volgende categorieën:

• 1. natuur met een ontwikkeltijd van 5 jaar of minder: geen toeslag;
• 2. tussen 5 en 25 jaar te ontwikkelen natuur: toeslag van 1/3 in oppervlak, plus de gekapitaliseerde kosten van het ontwikkelingsbeheer;
• 3. tussen 25 en 100 jaar te ontwikkelen natuur: toeslag van 2/3 in oppervlak, plus de gekapitaliseerde kosten van het ontwikkelingsbeheer;
• 4. bij een ontwikkelingsduur van meer dan 100 jaar: de toeslag in oppervlak en de gekapitaliseerde kosten van het ontwikkelingsbeheer is maatwerk.

Het ruimtebeslag als gevolg van verbreding van de Grotewaardweg valt binnen natuur met een ontwikkeltijd van 5 jaar of minder. Een toeslag is niet aan de orde.

Uitgangspunten compensatie

Door compensatie mag geen netto verlies ontstaan aan ecologische waarden en kenmerken van het desbetreffende gebied in termen van areaal, kwaliteit en samenhang.

De fysieke compensatie vindt in beginsel plaats in de niet gerealiseerde delen van de ehs en/of in de niet gerealiseerde delen van de ecologische verbindingszones.

Ingeval van compensatie is het vereiste van kwaliteitsverbetering van het landschap niet van toepassing.

Compensatie

De verbreding van de Grotewaardweg leidt ertoe dat slechts enkele strookjes langs de weg verloren gaan. De kwaliteit als gevolg van de verstoring is dan ook laag. Compensatie van de EHS op het RBT sluit aan bij de aantasting, maar voegt kwalitatief weinig toe aan de natuur ter plaatse.

De compensatie die nodig is vanwege het ruimtebeslag van de verbreding van de Grotewaardweg vindt daarom plaats door de natuurontwikkeling bij de Bruine Kil. In en langs de Bruine Kil is voorzien in een aanzienlijke verbetering van de kwaliteit van natuur, waarbij wordt aangesloten bij het natuurlijke systeem. De winst voor natuur is daarmee dan ook groter dan het verlies. Langs de Bruine Kil wordt ruimschoots voldaan aan de compensatie van 1.054 m2.

De gebieden langs de Bruine Kil maken deel uit van de nog niet gerealiseerde ecologische verbindingszone. De gebieden zijn wel reeds planologisch bestemd als natuur. De natuurontwikkeling start uiterlijk op het moment van voltooiing van de aantasting en wordt op zo kort mogelijke termijn daarna, doch uiterlijk binnen vijf jaar, afgerond.

4.8.4 Kwaliteitsverbetering landschap

Voor ontwikkelingen op terreinen buiten het bestaande stedelijke gebied en buiten de ecologische hoofdstructuur moet in het kader van het bestemmingsplan aangetoond worden, dat met de ontwikkeling en realisatie ook een kwaliteitsverbetering van het landschap gegarandeerd wordt. Die kwaliteitsverbetering is in de provincie Noord-Brabant juridisch verankerd in de Verordening Ruimte 2012 en wel in artikel 2.2. Om dit artikel uit deze verordening goed ten uitvoer te brengen is door de provincie, ondersteund door een aantal vertegenwoordigers van gemeenten, een zogenoemde handreiking "Kwaliteitsverbetering van het Landschap" opgesteld. Deze handreiking is te vinden op www.brabant.nl.

In de handreiking (bladzijde 16) wordt onderscheid gemaakt in een aantal mogelijke ontwikkelingen. Deze zijn:

• 1. Planmatige (stedelijke) ontwikkelingen & infrastructuur. Hieronder vallen
  • a. Nieuwe woonlocaties
  • b. Nieuwe werklocaties
  • c. Nieuwe complexen recreatiewoningen
  • d. Ontwikkeling of uitbreiding van de glastuinbouw
  • e. Aanleg nieuwe en verbreding bestaande infrastructuur.
• 2. Uitbreiding van individuele functies. Uitbreiding van de bestemming en verruiming van de bouwmogelijkheden. Hieronder vallen:
  • a. Agrarische bedrijven
  • b. Niet agrarische functies
• 3. Hergebruik op bestaande locaties. Andere functie binnen bestaande bebouwing of bestaande bouwmogelijkheden. Hieronder vallen:
  • a. Vervolg- of nevenfunctie agrarisch bedrijf.

De ontwikkeling van het RBT valt onder de categorie 1b.

In de handreiking is op bladzijde 23 per categorie een voorstel gedaan ten aanzien van de minimale inspanning, in euro's, die meegenomen moet worden in de ontwikkeling en de realisatie. Voor stedelijke uitbreiding is die minimale inspanning gelijk aan 1% van de verkoopopbrengst. Dat zou betekenen dat voor de 1e fase van het RBT een bedrag van circa € 200.000,- zijnde 1% van circa € 20.000.000,- moet worden geïnvesteerd in het landschap in de omgeving van het RBT. We investeren € 750.000,- in het Kreekherstel.

Conclusie

Er wordt ruim voldaan aan het gewenste investeringsniveau in het kader van de kwaliteitsverbetering van het landschap.

4.10.1 Beschrijving

Het MER bevat een uitgebreide beschrijving van het huidige landschap en de effecten van het RBT hierop. Er is sprake van een complex landschap dat zich in de loop der tijd steeds anders getoond heeft. Tegenwoordig wordt als meest waardevol gezien de openheid en het lineaire karakter van agrarisch gebied tussen natuurlijke dichte kreekarmen. De belangrijkste landschappelijke elementen zijn de beplanting langs de kil (moerasbos) en de openheid van het gebied. De ligging van de Bruine Kil en Bakkerskil met het open gebied daartussen is van belang voor de leesbaarheid van de ontwikkelingsgeschiedenis van het landschap. Deels wordt dit beeld al aangetast door het bestaande bedrijventerrein. Aan de zuidzijde is de Amercentrale herkenbaar aan de horizon aanwezig.

Het plangebied en haar omgeving vormt het zuidelijkste deel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie (NHW). De NHW heeft zowel historisch geografische- als historische stedenbouwkundige waarden. Het is immers een landschap dat zich kenmerkt door landschappelijke kenmerken (openheid van schoots- en inundatievelden), watergangen en wegen (accessen etc.) en militaire bouwwerken als forten die allen nauwgezet samenhangen. Het belang van de NHW is groot, doordat het niet alleen als Nationaal Landschap is benoemd, maar ook is voorgedragen voor werelderfgoed. Meest herkenbaar zijn de in de nabijheid van het plangebied gelegen forten: Fort Steurgat (ten westen) en Werk aan de Bakkerskil (ten oosten). De NHW is cultuurhistorisch het belangrijkste element. Het plangebied heeft zelf maar beperkte (fysieke) waarde, maar behoort wel tot het ensemble, waarbij openheid de belangrijkste waarde is. De kwaliteiten van het gebied zijn al deels aangetast door het huidige bedrijventerrein met matige inpassing.

Door het kreekherstel ontstaat een nieuwe natuurlijke vegetatie die passend is bij de Bruine Kil. De diepte en verbreding van de kreek is zodanig dat er een grondwal van 2 meter hoog wordt aangelegd, welke passend is in het landschap.

4.10.2 Relatie met de inrichting

De Commissie MER adviseert bij het bestemmingsplan aan te geven of en op welke wijze de in het MER beschreven maatregelen in het plan worden meegenomen dan wel hoe deze uitgewerkt zullen worden bij de uitvoering van het plan. Deze paragraaf en paragraaf 3.5.3 gaan daar op in.

Bij de keuze van het ontwerp van het RBT is veel aandacht besteed aan de landschappelijke inpassing om zo het negatieve effect op de openheid en leesbaarheid van het landschap te minimaliseren. Er is in principe voor gekozen om de zuidzijde gedoseerd te manifesteren, de noord- en westzijde te integreren en aan de oostzijde (entree) het bedrijventerrein eveneens te laten manifesteren. Deze voorkeursinrichting is verder uitgewerkt in een stedenbouwkundig plan (zie ook paragraaf 3.5.3 en Bijlage 2. In hoofdstuk 5 van het stedenbouwkundig plan is specifiek ingegaan op fase 1 van het RBT, zoals opgenomen in voorliggend bestemmingsplan. Hier is onder meer nader ingegaan op de bijzondere plekken, namelijk het entreegebied en de zuidelijke grens.

Entreegebied (oostelijke grens)

Ter hoogte van de entree van het bedrijventerrein zorgt een waterpartij voor een meer formele entree naar het bedrijventerrein. De bebouwing op de kavels dienen hier in een losse setting te staan. Waarbij de bebouwing op een groen ingerichte kavel staat overgaand in de waterpartij. Er kan ook gedacht worden om het gebouw (en) zelfs direct aan water te laten grenzen of zelfs met de voeten in het water te laten staan. Het gaat erom dat er een duidelijk een integraal entree gebied ontstaat waar het RBT zichzelf presenteert en manifesteert.

Zuidelijke grens (fase 1)

De randen bepalen voor een belangrijk deel het silhouet van Werkendam. Er zijn nadere regels opgenomen om het bedrijventerrein in te bedden binnen de cultuurhistorische kenmerken van het Nationaal Landschap.

De minimale bebouwingsoppervlakte van 50% van het kaveloppervlak geldt niet voor de zuidelijke rand. Wel geldt er een maximale bebouwingspercentage van 70%. De bebouwing dient met de kopse zijde naar het landschap te zijn gericht. Hierdoor ontstaan doorzichten vanuit het bedrijventerrein naar het landschap. Ook wordt hierdoor voorkomen dat een dichte bebouwingswand naar het landschap toe ontstaat.

De achtergevel van de bebouwing moet binnen een zone van 1-3 meter uit achterste erfgrens opgericht worden. Het voorterrein wordt de formele entreeruimte die een groene inrichting kan krijgen. In deze “groene” ruimte kan het bezoekers parkeren een plek krijgen.

De typologie van de het bedrijfsgebouw dient een eenvoudige functionele uitstraling en verschijningsvorm te krijgen. Het gebouw is maximaal 15 meter hoog en heeft een langskap. Bij voorkeur is het kantoor in een apart gebouw los van het bedrijfspand gesitueerd. Hiermee ontstaat een losse setting van gebouwen dat refereert aan de setting op de boerenkavel. Als het kantoor toch onderdeel dient te zijn van het bedrijfspand dan moet dit integraal onderdeel zijn van de bedrijfshal. Het kantoorgedeelte mag wel een verbijzondering zijn van de bedrijfshal.

Om de eenheid van de rand verder te benadrukken dient men hier een damwandprofiel of hout toe te passen. De kleuren range is van zwart tot zeer donkergroen. Er mogen, naar het landschap, geen overheersende kleuraccenten aangebracht te worden die de eenduidige beeld van het gebouw aantasten.

Er zal gestreefd dienen te worden om het parkeren op de kavel zoveel mogelijk naast of voor het gebouw plaats te laten vinden.

In zijn algemeenheid geldt dat de opslag van materialen op de kavel zoveel mogelijk in een gebouw opgelost moet worden. Indien dit niet mogelijk is dan dient de opslag naast het bedrijfsgebouw plaats te vinden. Hiermee wordt voorkomen dat naar het openbaar gebied (voor- en achterzijde) een rommelige uitstraling ontstaat.

Reclame-uitingen zoals vlaggen en bedrijfsnaamborden mogen niet aan de zijde van het open landschap zichtbaar zijn.

In paragraaf 3.5.3.2 is ingegaan op de wijze waarop de beeldkwaliteitseisen zijn verwerkt in dit bestemmingsplan.

4.11.1 Huidige situatie

Het grootste deel van het autoverkeer van en naar Werkendam wordt via de Dijkgraaf den Dekkerweg afgewikkeld naar de A27. Een klein deel van het verkeer gaat via het veer Kop van 't Land en de Bandijk van en naar Dordrecht. Verkeer van en naar de kernen Hank en Nieuwendijk wordt via Zandsteeg, de Grotewaardweg en de A27 afgewikkeld. Alleen bij grote vertraging op de A27 wordt het onderliggende wegennet gebruikt door sluipverkeer met een herkomst of bestemming verder weg. De huidige intensiteiten op het westelijke deel van de Dijkgraaf den Dekkerweg (10.000 motorvoertuigen per werkdag) passen bij de inrichting van de weg. Verkeerskundig zijn er hier geen problemen. Wel wordt er in de huidige situatie geluidsoverlast ervaren.

De intensiteit op de Dijkgraaf den Dekkerweg tussen de A27 en de rotonde Grotewaardweg is 17.500 motorvoertuigen (mvt) in plaats van ruim 19.000 mvt. De Dijkgraaf den Dekkerweg is een drukke weg. De capaciteit van deze weg wordt ingeschat op 20.000 motorvoertuigen per etmaal. De rotonde op het kruispunt Den Dekkerweg-Borcharenweg - Grotewaardweg kan het verkeer net afwikkelen. In de spitsen (ochtend en avond) kan er een kleine wachtrij ontstaan, maar dat is niet problematisch. De belasting vindt momenteel vooral op drie van de vier takken plaats, waardoor de afwikkeling van de enkelstrooks rotonde nog net voldoende is.

De industrieterreinen Bruine Kil Haven en de bedrijventerreinen aan de Bandijk worden grotendeels ontsloten via de Dijkgraaf den Dekkerweg (oostelijk deel nabij de A27). Vanwege deze industrieterreinen is het percentage vrachtverkeer op de Dijkgraaf den Dekkerweg ongeveer 17%. Dat is een relatief hoog percentage vrachtverkeer, maar dit leidt niet tot verkeerskundige problemen.

Op de wegen rondom Werkendam zijn geen verkeersonveilige locaties bekend. Er zijn dan ook geen grote knelpunten in de verkeersveiligheid. De doorgaande fietsroute langs de Borcharenweg is voorzien van een vrij liggend fietspad. De oversteek over de Dijkgraaf den Dekkerweg is bij de rotonde, waar verkeer langzaam rijdt en de situatie overzichtelijk is.

4.11.2 Autonome ontwikkeling

In de wegenstructuur van Werkendam staan geen grote wijzigingen op het programma. Wel zijn er aanpassingen voorzien op de A27 tussen Houten en Hooipolder. Dit traject is een MIRT-project. Start realisatie capaciteitsuitbreiding A27 is in 2019, oplevering 2023-2025. Als gevolg van dit project zal de capaciteit van de A27 in de autonome situatie van voldoende capaciteit zijn. Als gevolg hiervan neemt ook het sluipverkeer op het onderliggend wegennet structureel af is de verwachting. Incidenteel zal door files vanwege ongevallen sluipverkeer mogelijk blijven. De toekomstige verbreding van de A-27 zal ook een verkeersaantrekkend effect hebben, waarmee het drukker kan worden op het onderliggend wegennet.

De intensiteiten op de Dijkgraaf den Dekkerweg (oostelijk deel) nemen gelijkmatig toe tot boven de 20.000 mvt per etmaal (23.200 mvt in 2024 en 25.600 mvt in 2034). Hierdoor zijn knelpunten in de verkeersafwikkeling te verwachten. Om de capaciteit op de Dijkgraaf den Dekkerweg te vergroten zijn in de autonome situatie maatregelen noodzakelijk. Op de overige wegen in het studiegebied nemen de intensiteiten toe, maar er zijn geen knelpunten te verwachten.

De rotonde Dijkgraaf Den Dekkerweg krijgt meer verkeer te verwerken. In 2024 zou hierdoor een kleine aanpassing van het kruispunt nodig kunnen zijn (bypass). In 2034 neemt de belasting verder toe, waardoor gedacht moet worden aan turbo-achtige rotonde oplossingen of een verkeersregelinstallatie (VRI).

Vanwege de toenemende intensiteiten nemen de conflicten tussen verkeersstromen toe. Dit zal leiden tot een verslechtering van de verkeersveiligheid. Er zijn maatregelen nodig op de Dijkgraaf den Dekkerweg en aanpassingen van het kruispunt om de veiligheid te bevorderen.

4.11.3 Effecten

Het RBT kent twee afzonderlijke ontsluitingen, de ontsluiting op de Grote Waardweg en de ontsluiting via Bruine Kilhaven V die op de Dijkgraaf den Dekkerweg uitkomt.

Het RBT zal in 2024 circa 3.250 motorvoertuigen per werkdag aantrekken. In 2034 is dit aantal verdubbeld tot circa 6.500 motorvoertuigen per werkdag. Het grootste deel van dit verkeer zal via het oostelijk deel van de Dijkgraaf den Dekkerweg ontsloten worden naar de A27. Het RBT trekt slechts beperkt verkeer aan uit zuidelijke richting (Grotewaardweg, Weeresteinweg), circa 100 motorvoertuigen per etmaal. Ook is de verwachting dat de toename van verkeer uit de kern Werkendam en uit het westen beperkt zal zijn.

Het RBT zal voornamelijk een gemengd terrein worden (gemengde bedrijven). Dit trekt dan ook gemengd verkeer aan. Het percentage vrachtverkeer op de Dijkgraaf den Dekkerweg zal hierdoor vergelijkbaar blijven aan de autonome situatie. De intensiteiten op de Dijkgraaf den Dekkerweg nemen vanwege het RBT wel toe (tot maximaal 30.400 mvt per etmaal in 2034). De rotonde zal conform de autonome situatie in de toekomst (in ieder geval in 2024) aangepast moeten worden.

Ook zijn er knelpunten te verwachten ter hoogte van de toe- en afritten bij de aansluiting met de snelweg. Echter, in de reconstructie van de A27 zullen deze afritten waarschijnlijk aangepast worden.

De intensiteit op de Grotewaardweg tussen het RBT en de Dijkgraaf den Dekkerweg neemt fors toe. Vanwege de toegenomen verkeersdruk, zullen de conflicten tussen verkeersstromen toenemen, wat mogelijk resulteert in een afname van de verkeersveiligheid. Het reconstrueren van deze weg valt binnen de ontwikkelingsplannen van het RBT. Het fietspad langs de Grotewaardweg ligt aan de oostkant. Ondanks de toename van verkeer is de oversteekbaarheid van de Grote Waardweg voor fietsers voldoende. De intensiteiten in 2024 en 2034 zijn niet te hoog. Fietsers kunnen een voldoende hiaat vinden om de oversteek te maken, binnen een acceptabele wachttijd.

Alleen het wegvak van de Dijkgraaf den Dekkerweg tussen de Grotewaardweg en de Bolstrastraat neemt in intensiteit iets af. Vanwege de doorsteek tussen de Bruine Kil en het RBT zal een deel van het verkeer via deze doorsteek rijden om de rotonde te vermijden.

4.11.4 Mitigerende en compenserende maatregelen

Om de effecten te beperken kunnen de volgende mitigerende maatregelen genomen worden:

• Aanpassen oostelijk deel van de Dijkgraaf den Dekkerweg. Deze aanpassing is in de autonome ontwikkeling al noodzakelijk, alleen deze noodzaak wordt door het RBT enigszins versneld;
• Aanpassen kruispunt (de rotonde). Dit kruispunt dient in de autonome ontwikkeling al aangepast worden, alleen de noodzaak daartoe wordt door het RBT enigszins versneld. Tijdens fase 1 van het RBT (tot 2024) volstaat een kleine aanpassing van het kruispunt (bypass).Tijdens fase 2 is een grotere aanpassing noodzakelijk, zoals een turborotonde of een verkeersregelinstallatie (VRI).

Deze maatregelen zijn ongeacht de ontwikkeling van het RBT waarschijnlijk nodig in de toekomst en mede afhankelijk van de omvang de autonome verkeersgroei en andere ruimtelijke ontwikkelingen in en rond Werkendam. De verkeersintensiteiten worden door de gemeente Werkendam gemonitord en op het moment dat dit aan de orde is zullen passende maatregelen worden getroffen.