Buitengebied: zonneveld Middenweg 8

1.1. Aanleiding

Middenweg Energie BV is onderdeel van de groep bedrijven gevestigd aan de Middenweg 4 te Andel. Middenweg Energie BV levert energie aan het ter plaatse gevestigde glastuinbouwbedrijf en zij levert energie aan het aan de overzijde van de weg gelegen gemeentelijke zwembad. De energiemarkt is hard in beweging. Daarnaast is een omschakeling naar duurzame energie van belang om toekomstgericht en maatschappelijk verantwoord te ondernemen. Het bedrijf bezit een diverse mix aan energieopwekking en -opslag. Door zonnestroom toe te voegen aan het pallet van mogelijkheden kan er een stap genomen worden in de verduurzaming van het energieaanbod van de groep en haar afnemers. Het realiseren van een zonneveld op agrarische gronden is echter niet zonder meer toegestaan in het vigerende bestemmingsplan.

1.2. Ligging

Het plangebied bevindt zich aan de Middenweg 8 te Andel. Op deze locatie was voorheen een boomgaard gevestigd. Op de huidige locatie zijn bedrijfsopstanden aanwezig, een woonhuis en de boomgaard (). Middenweg Enerige BV heeft het perceel in eigendom verkregen. De vorige eigenaar van de boomgaard heeft de eigen inzet in de boomgaard afgebouwd en de boomgaard de laatste jaren verhuurd. Er heeft geen vernieuwing meer plaatsgevonden.

Figuur 1: Ligging ontwikkelgebied (perceel gemarkeerd met de marker)

1.3. Planologische regeling

De oprichting van een zonneveld is niet in overeenstemming met het vigerende bestemmingsplan. Het vigerende bestemmingsplan is het bestemmingsplan “Buitengebied Woudrichem herziening 2018” van de huidige gemeente Altena. In verband met de toepassing van de uitgebreide Wabo procedure is deze ruimtelijke onderbouwing opgesteld.

2.1. Huidige situatie

Initiatiefnemer is Middenweg Energie BV, vertegenwoordigd door Dhr. van Giesen. Dhr. van Giesen is woonachtig aan de Middenweg 4, alwaar ook een productiebedrijf gevestigd is (Butterfly Orchids) dat deel uitmaakt van de groep. De teelt van Phalaenopsis vraagt warmte, koude en licht. Deze vraag wordt opgewekt door een mix van ketels, WKK's (Warmte-Kracht Koppeling met gasmotor), warmtepompen, een WKO (ondergrondse Warmte-Koude Opslag), elektriciteitsinkoop en een beperkt aantal zonnepanelen. Het bedrijf heeft een ruime aansluiting op het elektriciteitsnet. Doordat het bedrijf kan wisselen in de energiemix, is het mogelijk om optimaal te schakelen tussen de inzetbare bronnen en daarbij ook de duurzame energiebronnen meer in te zetten. Daarmee wordt ook congestie op de stroomaansluiting zo veel mogelijk voorkomen.

2.2. Toekomstige situatie

In de zomer is koeling nodig voor het gewas. Deze koeling wordt geleverd door de warmtepompen. De zonnewarmte die daarmee gewonnen wordt uit de kas wordt opgeslagen in de WKO. In de winter kan de warmte uit de WKO weer worden opgewerkt in de warmtepompen en toegepast worden in de kas en geleverd aan het zwembad. De warmtepompen werken op elektriciteit. In de zomer kan de elektriciteit hiervoor worden opgewekt door zonnepanelen. Hoe meer de zon schijnt, hoe meer koeling er nodig is en hoe meer zonnepanelen opwekken. Zonnepanelen kunnen dus de energiemix van het bedrijf verder verduurzamen.

Gezien de elektrische vermogens die benodigd zijn, is een aanzienlijke hoeveelheid zonnepanelen nodig. Aangezien de boomgaard afbouwende is, was het mogelijk om het perceel aan te kopen en op dit perceel in de nabijheid van de hoofdlocatie zonnepanelen te realiseren. De opwekking van de zonnepanelen zal ook een stuk elektriciteitsproductie door de WKK's vervangen, waardoor de WKK's minder uren zullen maken (minder fossiele energie).

Zonnepanelen integreren in de kasbedekking is niet te verenigen met de hoofdfunctie van het kasdek, namelijk de teelt te beschermen bij maximale lichtdoorlatendheid. Er wordt onderzoek gedaan naar de toepassing van zonnepanelen op, in of onder het kasdek, maar dat heeft nog niet geresulteerd in een breed inzetbare oplossing. Zonnecellen bij het kasdek nemen het gehele jaar licht weg. De reeds beschikbare technieken zijn, in verband met het lichtverlies, niet toepasbaar bij bouwwerken waarbij een optimale lichtdoorlatendheid een belangrijke rol speelt.

3.1. Rijksbeleid

3.2. Provinciaal beleid

De Regionale Energiestrategie (RES) West-Brabant is onderdeel van de uitwerking van het Klimaatakkoord, waarin aan de tafel Elektriciteit de ambitie is gesteld om in 2030 landelijk ongeveer 70% duurzame elektriciteit op te wekken. Een groot deel met wind op zee, een kleiner deel met wind en zon op land. Dit heeft geleid tot een landelijke opgave van 35 TWh voor alle regionale energiestrategieën gezamenlijk, waarvan de regio West-Brabant 2,0 TWh voor zijn rekening neemt. De afspraken uit het Nederlandse Klimaatakkoord zijn op hun beurt weer de Nederlandse concretisering van het Klimaatakkoord van Parijs uit 2015, waarin is afgesproken om de opwarming van de aarde te beperken tot 'ruim onder de 2 graden, met een duidelijk zicht op 1,5 graden'.

De provincie stelt voorwaarden aan de ontwikkeling van nieuwe zonneparken, o.a. over de noodzaak, inpassing en maatschappelijke meerwaarde. De gemeente heeft een zonnekader opgesteld conform het provinciale beleid en de eisen uit de provinciale omgevingsverordening.

In de RES West-Brabant is afgesproken dat Altena in 2030 80 GWh extra elektriciteit opwekt ten opzichte van nu. Daarvan bestaat 44 GWh uit nieuw zon op dak en 36 GWh uit nieuwe zonneparken. De Regionale Energiestrategie West-Brabant bevat geen windopgave voor de gemeente Altena tot 2030.

3.3. Gemeentelijk beleid

3.4. Conclusie

Een belangrijk punt dat van invloed is op de realisatie van zonnevelden is de netcapaciteit van Enexis. Zoals in meerdere delen van het land is de netcapaciteit beperkt. Het net wordt bepaald op basis van de maximale aangesloten netcapaciteit, of dit nu gebruikt wordt of niet. Hierdoor is het verkrijgen van nieuwe aansluitingen op dit moment beperkt. Het beleid is er daarom op gericht de ontwikkeling van zonnevelden te koppelen aan de beschikbaarheid van een netaansluiting.

Initiatiefnemer heeft een glastuinbouwbedrijf met een hoge elektriciteitsvraag en een uitgebreide opwekinstallatie om op diverse manieren de benodigde energie voor het bedrijf te kunnen realiseren. Daarbij heeft de initiatiefnemer een netaansluiting van 2,0 MW. Hierdoor is het mogelijk om optimaal gebruik te maken van de huidige aansluiting. De opwek van elektriciteit kan op het bedrijf worden gebruikt (waarbij de toepassing van fossiele energie wordt beperkt) en het overschot kan worden terug geleverd op het net via de bestaande aansluiting. In principe vindt hierdoor op locatie reeds congestiemanagement plaats. Enexis is hier ook positief over. Er zijn daarom gesprekken gaande om de aansluiting te verzwaren om de mogelijkheid van congestie management zelfs nog verder uit te breiden.

Het voorgestelde initiatief is een ontwikkeling achter-de-meter en past daarmee in fase 1.

4.1. Landschappelijke inpassing

De locatie is gelegen in de nabijheid van de bebouwde kom. In is de locatie van de ontwikkeling weergegeven. Ten noorden van de locatie ligt de bebouwde kom van Andel. Ten zuiden van de locatie ligt de N267. Aan de overzijde van de N267, verder naar het zuidwesten ligt het natuurgebied Pompveld. De locatie is niet gelegen in het Natuurnetwerk Brabant of in een ander uitgesloten gebied.

Figuur : Ontwikkellocatie in de nabije omgeving.

Op de locatie is een boomgaard aanwezig waarvan de vorige eigenaar gestopt is met het bedrijf en de opstanden verhuurd worden. De boomgaard wordt omzoomd door een groene haag van ca. 2,0 meter hoog. De huidige haag wordt rondom het zonneveld in stand gehouden en waar nodig vernieuwd. De bovenzijde zonnepanelen blijven onder de hoogte van de haag. Hierdoor wordt direct zicht op de zonnepanelen vanaf ooghoogte voorkomen. Het aanzicht van het perceel van buitenaf veranderd niet, omdat de omringende haag blijft bestaan. De voorzijde aan de Middenweg blijft groen; de panelen worden geplaatst achter de huidige lijn van de bedrijfsbebouwing.

Figuur : Aanzicht vanaf Provinciale weg (opname ca 2014).

Figuur : Aanzicht vanaf Middenweg (opname ca. 2014).

Doordat de huidige haag van ca. 2,0 meter hoog intact wordt gehouden en de haag rondom het perceel aanwezig is, veranderd het aangezicht van het perceel op ooghoogte niet. Er zijn geen hoge gebouwen in de omtrek die direct zicht van bovenaf op het perceel hebben.

Qua landschappelijke inpassing heeft het zonneveld geen impact ten opzichte van het huidige aangezicht.

4.2. Externe veiligheid

Er is geen invloed op externe veiligheid. De installatie is afgesloten van openbaar terrein. Er wordt niet gewerkt met gevaarlijke stoffen en er is geen ontploffingsgevaar. In de nabijheid is geen inrichting aanwezig die invloed heeft op de installatie.

4.3. Milieu

In verband met de nabijheid van het Natura 2000 gebied Loevestein, Pompveld & Kornsche Boezem moet de depositie/invloed van NOx en NH3 worden bepaald. Deze invloed is echter nihil of zelfs positief. Na aanleg van het zonneveld wordt ter plaatse op duurzame wijze stroom opgewekt en verbruikt. Er is, behoudens onderhoud, geen verkeersbewegingen door vrachtverkeer of personeel ten behoeve van het zonneveld. In het huidige gebruik als boomgaard is het aantal verkeersbewegingen op het terrein hoger dan bij de inzet als zonneveld. Per saldo zal het aantal verkeersbewegingen dus juist afnemen. Ook zal door de opwekking van elektriciteit de WKK op het glastuinbouwbedrijf minder uren maken. Hierdoor zal de uitstoot van stikstof juist verder verlagen. Er is daarmee geen significant negatief effect op het nabijgelegen Natura 2000 gebied.

Het gebied ligt in het doorgroeigebied Glastuinbouw. Een zelfstandige ontwikkeling naar Glastuinbouw valt in de huidige situatie niet op overzienbare termijn te verwachten. Als het gebied voor veeteelt of akkerbouw wordt ingezet is er een gerede kans dat de NH3 uitstoot juist toeneemt. Ondanks dat het gekwalificeerd kan worden als vruchtbare landbouwgrond is de locatie juist geschikt voor het realiseren van een zonneveld.

4.4. Water

De ontwikkeling vindt plaats in het Hoogheemraadschap Rivierenland. De boomgaard met daarin verharde wegen wordt verwijderd en ingezaaid met gras. Hierop worden de zonnepanelen geplaatst in groepen. Het hemelwater van de zonnepanelen loopt op de grond en door het gras in de bodem. De verharding neemt niet toe. Om het zonneveld heen wordt een minimaal noodzakelijke verharding aangelegd om onderhoud te kunnen plegen aan het zonneveld. Het afschot van de weg wordt naar het midden van het perceel aangelegd, zodat regenwater naar het perceel wordt afgevoerd en niet direct naar het oppervlaktewater. Er is daarmee geen versnelde afvoer van hemelwater naar het oppervlaktewatersysteem.

De waterkwaliteit zal licht toenemen, omdat bij een agrarisch bedrijf de mogelijkheid bestaat dat gewasbeschermingsmiddelen worden toegepast. Bij het zonneveld is dit niet het geval.

Er is geen significante invloed op het watersysteem door de aanleg van het zonneveld.

4.5. Verkeer en parkeren

De voorzijde van het bestaande bedrijf, met woning en schuur, wordt niet aangepast. De beste opstelling van het zonneveld is gecentreerd op het perceel. Om het zonneveld efficiënt toegankelijk te maken zonder te mengen met het verkeer van de voorzijde, is een extra uitrit voorzien aan de westzijde van het perceel. Hierdoor kan het zonneveld in een rechte lijn benaderd worden.

Tijdens de aanleg van het zonneveld kan verkeer gebruik maken van het voorterrein van het bedrijf en het perceel zelf. De Middenweg is alleen toe- en afvoerroute. Tijdens de exploitatie van het zonneveld is alleen onderhoud nodig voor ondergrond en de installaties. Dit onderhoud is zeer beperkt. Er vindt geen toename in verkeer op de Middenweg plaats van met betrekking tot het zonneveld. Er zijn geen parkeerplaatsen benodigd. Onderhoud kan gebruikmaken van de verharde rondweg rond het zonneveld.

De extra uitrit naar de Middenweg zal beperkt verkeer verwerken. De uitrit vindt plaats op een zeer overzichtelijk punt waarbij zowel vanaf het perceel als vanaf de Middenweg goed zicht is op het verkeer.

Er is door het zonneveld geen toename in verkeer op de Middenweg. De extra uitrit tast het verkeersbeeld op de Middenweg niet aan.

4.6. Ecologie

Het zonneveld wordt op hoogte aangelegd op een stellage, zodanig dat er onder het zonneveld een vrije ruimte overblijft. Onder de zonnepanelen wordt gras gerealiseerd. De impact op de natuur is onderzocht door middel van een Quickscan Flora en Fauna. Op basis van de quickscan is er vervolgonderzoek uitgevoerd naar de mogelijke aanwezigheid van kleine marterachtigen. Deze zijn in het vervolgonderzoek niet aangetroffen.

4.7. Archeologie

In het vigerende bestemmingsplan is archeologie opgenomen op het noordelijke gedeelte van het perceel met een waarde 3. In het ontwerp bestemmingsplan archeologie is hetzelfde gebied aangeduid als waarde 3a. In beide gevallen geldt dat bodemingrepen beneden 0,3 meter maaiveld wordt beperkt. De wijze van opstellen met vast georiënteerde panelen op stellages maakt het mogelijk om ondiep te funderen. Hierbij wordt de stellage dusdanig verzwaard dat door het gewicht van stellage en zonnepanelen er voldoende windweerstand ontstaat. Door deze montage is er geen diepere bodemingreep nodig dan 0,3 meter, waardoor eventueel aanwezige archeologie niet geraakt wordt. Daarbij moet aangetekend dat het op dit moment een boomgaard betreft, waarbij door de aanwezige bomen en historische werkzaamheden de ondergrond al sterk verstoord zal zijn (tot minimaal 0,5 meter onder maaiveld).

5.1. Economische uitvoerbaarheid

Behalve de ruimtelijke en milieukundige uitvoerbaarheid, dient tevens de financieel-economische uitvoerbaarheid van een ruimtelijke ontwikkeling inzichtelijk te worden gemaakt. Wanneer een ruimtelijk besluit een bouwplan, zoals bedoeld in artikel 6.2.1 van het Besluit ruimtelijke ordening, mogelijk maakt, is de gemeente op basis van de grondexploitatiewet verplicht om de kosten hiervan te verhalen op de aanvrager. De gemeente dient bij de vaststelling van een bestemmingsplan tevens een exploitatieplan vast te stellen. In afwijking van het bepaalde in artikel 6.12 lid 1 Wro kan de gemeenteraad besluiten om de kosten anderszins te verzekeren.

Onderhavige ontwikkeling maakt de vestiging van een zonneveld mogelijk. Het betreft hier een private ontwikkeling waarbij het risico geheel gedragen wordt door de initiatiefnemer. Alle (voorbereiding)kosten (zoals plankosten, onderzoeken en procedures, inclusief gemeentelijke begeleiding) zijn voor rekening van initiatiefnemer (via leges heffing).

Het kostenverhaal wordt in onderhavige situatie anderszins verzekerd. Tussen de gemeente Altena en de initiatiefnemer zal een anterieure overeenkomst worden gesloten. In de anterieure overeenkomst zijn tevens bepalingen met betrekking tot planschade opgenomen. Hiermee wordt gewaarborgd dat eventuele planschade niet voor rekening van de gemeente is, maar wordt verhaald op de initiatiefnemer. Hiermee is het verhaal van de gemeentelijke kosten van grondexploitatie voldoende verzekerd en hoeft er geen exploitatieplan vastgesteld te worden. Het plan zal geheel door initiatiefnemer gerealiseerd worden. De gronden zijn in eigendom van initiatiefnemer.

Het plan is hiermee economisch uitvoerbaar. Voor de gemeente zijn er geen financiële consequenties aan verbonden.

5.2. Maatschappelijke uitvoerbaarheid

Op de voorbereiding van een omgevingsvergunning (zoals bedoeld in artikel 2.12, lid 1, onder a, onder 3 Wabo) is afdeling 3.4 van de Algemene wet bestuursrecht (Awb) van toepassing. Een ontwerp omgevingsvergunning zal gedurende 6 weken ter inzage worden gelegd. Tijdens deze periode kan eenieder zijn zienswijze kenbaar maken aan het College van burgemeester en wethouders.

Tevens is gedurende de voorbereiding van de procedure, wordt vooroverleg gevoerd met de wettelijke overlegpartners conform artikel 3.1.1 Bro. De reacties worden toegevoegd in de bijlage van de onderbouwing.